Hoe word je assertief en wat is het eigenlijk?

Lizet Bakker
15 mei 2019

“Je moet wat assertiever zijn” is een advies dat vaak voorbijkomt, zowel op de werkvloer als in het privéleven. Het advies is goedbedoeld, maar wat betekent het eigenlijk? Hoe zorg je ervoor dat je assertief wordt en wat heb je eraan?

Assertief zijn is een belangrijke communicatievaardigheid. Het betekent dat je jezelf op een duidelijke manier uitdrukt. Je durft uit te komen voor je eigen mening. Tegelijkertijd respecteer je de rechten en meningen van anderen. Assertiviteit is een vaardigheid die goed van pas komt, zowel op je werk als in je privéleven.

Om dieper op assertief gedrag in te gaan, is het belangrijk te kijken naar verschillende communicatiestijlen. Daarna lees je hoe je jezelf assertiever kunt opstellen. Tot slot lees je dan waarom het de moeite waard is om aan je assertiviteit te werken.

Communicatiestijlen

Grofweg zijn er vier manieren van communiceren die mensen gebruiken om hun wensen te uiten.

Assertieve communicatie

Assertieve communicatie is in essentie heel simpel. Je vraagt gewoon op een respectvolle manier om datgene dat jij wilt. Soms verwarren mensen assertiviteit met agressiviteit, omdat zij niet weten hoe zij ergens om moeten vragen. Je kunt dan doorslaan in agressie. Assertiviteit houdt juist perfect het midden tussen een agressieve en een passieve manier van communiceren.

Assertief zijn betekent dus niet dat je altijd maar moet vragen om wat je wilt. Je kunt af en toe best eens iets laten lopen omdat dit prettiger is voor iemand anders. Het verschil is dan dat je je ervan bewust bent dat je iemand anders de ruimte geeft. Dit voelt dan goed om te doen.

Passieve communicatie

Bij deze communicatiestijl doe je er alles aan om conflicten te vermijden en om anderen tevreden te stellen. Hierdoor zeg je ‘ja’ op alle verzoeken. Op de lange termijn leidt dit tot veel stress. Andere mensen weten dat jij altijd ‘ja’ zegt en gaan hier misbruik van maken. Je gaat daarnaast aan jezelf voorbij. Vroeger of later gaat dit aan je knagen.

Agressieve communicatie

Als je agressief communiceert, schuw je geen middel om je zin te krijgen. Je dreigt, scheldt, vloekt en tiert. Vaak komt agressieve communicatie voort uit een soort onzekerheid. Deze onzekerheid wordt na verloop van tijd steeds erger, al is het alleen maar omdat je vaak niet je zin krijgt.

Passief-agressieve communicatie

In de passief-agressieve stijl van communiceren, combineer je de twee eerdere stijlen. Vaak is dit een manier om je zin zonder te krijgen, zonder dat je daarvoor de verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Een voorbeeld van deze manier van communiceren is roddelen. Ook het expres slecht uitvoeren van een taak, zodat je niet weer hoeft te doen valt onder deze communicatiestijl.

Passief-agressieve communicatie is vaak een korte periode effectief omdat veel mensen handelen op basis van vertrouwen. Al snel vertrouwen mensen je niet meer. Vaak werken passief-agressieve mensen zich in de nesten. Je kunt ook blijven zitten met een schuldgevoel.

Hieruit volgt dat assertieve communicatie op de lange termijn de enige effectieve vorm van communiceren is. Bij alle andere communicatiestijlen ondergraaf je jezelf op de lange termijn.

“Er zijn veel mensen die agressief worden, uit angst om bang te zijn”

Hoe word je assertief?

Je wordt niet van de ene op de dag assertief. Het is een proces dat tijd kost. Het gaat met vallen en opstaan en hierdoor heb je hele zware, maar ook hele mooie momenten. Je kunt de volgende vijf manieren gebruiken om assertief te worden.

  1. Meer zelfvertrouwen ontwikkelen

Om jezelf uit te durven spreken heb je zelfvertrouwen nodig. Dit lijkt een beetje een kip-en-ei verhaal. Om assertief te worden moet je zelfvertrouwen hebben. Als je assertief bent, wordt je zelfvertrouwen groter. Gelukkig zijn er veel manieren om je zelfvertrouwen te vergroten. Sport is een effectieve methode. Ook als je iets nieuws doet of leert, vergroot je je zelfvertrouwen.

Zelfvertrouwen is een resultaat van je gedachten. Als je negatieve gedachten hebt, probeer deze dan eens kritisch te analyseren. Meestal zijn deze kritische gedachten niet gebaseerd op de waarheid.

  1. Communiceer op een directe manier

Als je voor jezelf opkomt, is het van belang om direct te communiceren. Je kunt dan goed duidelijk maken wat je wilt. Dit maakt het makkelijker voor anderen om je dit ook te geven. In het begin vereist dit wat oefening. Je moet een helder beeld hebben van wat je wilt. Als je op een directe manier communiceert, maak je ook een zelfverzekerde indruk.

  1. Ontwikkel moed

Moed is een soort spier die je kunt trainen. Een goede manier om deze spier te belasten is door iets te vragen in een situatie waarbij er niet zoveel op het spel staat. Als je in een restaurant een tafeltje toegewezen krijgt achterin de zaak, vraag dan bijvoorbeeld gewoon eens naar een tafeltje bij het raam.

Je merkt vanzelf dat het steeds natuurlijker voelt om iets te vragen. Ook al kan de ander je niet altijd helpen, je leert wel dat voor jezelf opkomen vaak loont.

  1. Ken je grenzen en geef die aan

Als je vanuit een passieve vorm van communiceren je assertiever op gaat stellen, dan is het belangrijk dat je je grenzen kent. Ken je je grenzen niet, dan kun je ze ook niet aangeven. Als je je grenzen gesteld hebt, dan heb je wel de verantwoordelijk om je ook aan je eigen grenzen te houden. Als je dit niet doet, dan merken anderen dit en zien zij toch ruimte om jou in een hoek te drukken.

  1. Voel je niet schuldig

Soms zijn er ongewenste gevolgen van jouw assertieve opstelling. Jij geeft in een teamoverleg aan dat je een bepaalde klus niet kunt uitvoeren omdat je het druk hebt met het jaarverslag dat jij moet maken. Een andere collega die al tot zijn nek in het werk zit, krijgt de taak uiteindelijk.

De verleiding is groot om jezelf schuldig te voelen. Als jij niet zo egoïstisch was geweest, dan had je collega het niet zo druk gehad… Leg dit naast je neer. Het is niet jouw verantwoordelijkheid om je collega te beschermen. En misschien vindt hij deze klus wel leuk om te doen.

De voordelen van assertief zijn

Het belangrijkste voordeel van assertief zijn, is dat je niet meer aan jezelf voorbijgaat. Je durft je eigen wensen op tafel te leggen. Al snel merk je dat je dingen gedaan krijgt zonder dat je andere mensen tot last bent. Andere mensen vinden je niet minder aardig. Sterker nog, veel relaties, ook op privégebied, worden juist beter als je wat assertiever bent. Doordat jij aangeeft wat je wilt, kunnen anderen beter aan jou geven.

Ook op andere vlakken merk je dat je groeit. Het kan in het begin heel stressvol zijn om je stem te laten horen, maar als snel merk je dat je een stuk zelfverzekerder in het leven staat. Hierdoor ervaar je minder stress en zit je lekkerder in je vel.