Hoe jij assertiever kunt worden - stel concrete doelen

Soms zeggen mensen wel eens dat ze graag wat assertiever zouden willen zijn. Als je vervolgens vraagt naar een aantal voorbeelden, antwoorden de meesten dat ze meer voor zichzelf willen opkomen, grenzen willen stellen en duidelijker zeggen wat ze van iets of iemand vinden. Dit zijn allemaal mooie en concrete doelstellingen die goed passen bij assertiviteit. Er zijn echter nog veel meer manieren te noemen, die je verderop in dit artikel kunt vinden. Voordat je gaat werken aan jouw assertiviteit, is het echter belangrijk om te weten wat assertief gedrag precies inhoudt. Door goed te onderzoeken wat assertief gedrag is, zul je dit gedrag sneller herkennen en eventueel ook bespreekbaar kunnen maken.

Er valt een hoop te leren over assertiviteit, dus laten we er meteen induiken!

Wat is assertief gedrag?

De exacte definitie van assertief gedrag is zeker te bepalen. Volgens het woordenboek betekent assertief zijn het gedrag dat iemand vertoont wanneer hij of zij voor zichzelf opkomt. Het woord ‘assertief’ heeft daarom ook synoniemen als zelfbewust en zelfverzekerd zijn. In dit artikel kanteren we de volgende definitie:

Het uitspreken van jouw mening, gedachten en gevoelens, met respect voor jezelf en voor anderen.

Deze definitie van ‘assertief’ zou allesomvattend genoemd kunnen worden. Assertiviteit heeft namelijk niet alleen betrekking op jezelf, je eigen houding en gedrag, maar heeft ook effect op de mensen om je heen. Het betekent dus meer dan alleen voor jezelf opkomen en zelfvertrouwen ontwikkelen. Diverse bronnen ondersteunen deze definitie en voegen hieraan toe dat je met een assertieve houding jouw gesprekspartners tegelijkertijd op een respectvolle manier moet benaderen, waardoor je kunt voorkomen dat er agressie tussen beide partijen ontstaat.

Concrete voorbeelden van assertief gedrag

Nu we een duidelijke definitie van assertiviteit hebben vastgesteld,  wat houdt het gerelateerde gedrag precies in en wat betekent het concreet voor jou? Welke gedragspatronen moet je ontwikkelen om assertiever te worden in het dagelijks leven?

Mensen houden hun meningen over het algemeen liever voor zichzelf. Dat doen ze uit zelfbescherming. Iedere persoonlijke mening kan namelijk botsen met de mening van iemand anders, wat mogelijk kan leiden tot een vervelend conflict. Toch is het belangrijk om meningen, maar ook gevoelens en behoeften die je hebt, bespreekbaar te maken. Dit zorgt ervoor dat je assertiever wordt en sterker in je schoenen zult staan! Hier is een aantal voorbeelden:

• Een gesprek sturen
  Wanneer je probeert een gesprek op te starten en na een tijdje van onderwerp verandert, zul je merken dat je het gesprek bewust kunt. Ook het zelf beëindigen van een gesprek laat zien dat je zelfverzekerd bent.

• Delen van gevoelens, ervaringen en persoonlijke meningen.
  Het delen van een persoonlijke mening over een bepaald onderwerp (en ook voor deze mening opkomen), laat zien dat je ergens voor staat.

• Een ander om een gunst vragen.
  Soms vragen mensen om een gunst. Veel mensen zijn geneigd om die snel te verlenen, zonder om een tegenprestatie te vragen. Toch is het belangrijk om ook zelf eens om een gunst te vragen, om te voorkomen dat mensen jou goedwilligheid gaan misbruiken.

• Kritisch kijken
  Probeer niet altijd mee te gaan in wat ‘normaal’ of ‘logisch’ lijkt, maar leer kritisch te kijken. Regels of afspraken zijn niet altijd eerlijk en kunnen je, soms zonder dat je het door hebt, ook benadelen!

• Frustraties bespreekbaar maken
  Het delen van frustraties, of het aanstippen van dingen waar je het niet mee eens bent, zorgen voor standvastigheid. Zorg er wel voor dat woede niet de overhand krijgt, maar dat je met respect kunt laten zien dat iets je dwars zit.

• Delen van positieve emoties
  Wanneer je vrolijk of gelukkig bent, mag je dit zeker laten zien! Emoties niet uiten kan zorgen voor depressiviteit. Door gevoelens en emoties te delen, ben je openhartig. En dat is een vitaal onderdeel van assertiviteit.

De verschillen tussen assertief, sub-assertief en agressief gedrag

Zoals je aan de voorbeelden hebt kunnen zien, is assertief zijn niet altijd even gemakkelijk. Dit komt omdat assertiviteit dichtbij andere vormen van gedrag ligt, zoals sub-assertief gedrag en agressief gedrag. Laten we een van de voorbeelden eruit lichten om dit te verduidelijken: het bespreekbaar maken van frustraties. Wanneer je hierover in gesprek gaat, zul je merken dat emoties en gevoelens kunnen veranderen en je je misschien ineens op de grens tussen assertief en ronduit agressief gedrag begeeft. Daarom is het van belang dat je weet waar die grenzen precies liggen.

Sub-assertief gedrag

Dit is de meer passieve vorm van assertiviteit en wordt gekenmerkt door een terughoudende houding. Iemand met een sub-assertieve houding is niet in staat om zijn of haar eigen mening met voldoende overtuiging te verdedigen, waardoor het moeilijk is voor anderen om respect te tonen voor de achterliggende normen en waarden. Sub-assertief gedrag zaait twijfel in een gesprek, dat vaak gekenmerkt wordt door inleidende zinnen als ‘ik denk dat…’ en ‘misschien is het goed om…’.

Kort samengevat wordt sub-assertief gedrag gekenmerkt door:

• Confrontaties in gesprekken proberen te vermijden
• Zacht spreken, gevoelens of emoties niet krachtig genoeg uiten
• Uiteindelijk meer waarde hechten aan een ander dan aan zichzelf

Agressief gedrag

Voor de meesten onder ons is dit type gedrag welbekend. Iemand die agressief gedrag vertoont, zet zijn of haar eigen mening en waarden voorop zonder daarbij rekening te houden met de gevoelens en waarden van anderen. Het gedrag dat ‘agressieve’ mensen vertonen, kan soms veel narigheid veroorzaken zonder dat ze het zelf doorhebben. In een gesprek zal agressief gedrag zich kenmerken door o.a. bedreigingen, vernederende opmerkingen en over het algemeen een harde stem.

Een aantal kenmerken van agressie op een rijtje:

• Het gesprek regelmatig naar zichzelf toetrekken met stemverheffing
• Intimiderende houding met soms een ‘strenge’ gezichtsuitdrukking
• Meer waarde aan zichzelf hechten dan aan een ander

Nu we deze extremen tegenover elkaar hebben gezet, kun je duidelijk zien dat puur assertief gedrag precies tussen de twee hierboven beschreven vormen in ligt. Assertiviteit vormt een mooie balans tussen genoeg voor jezelf opkomen (wat bij sub-assertief gedrag vaak verwaarloosd wordt) en toch de ander in zijn waarde laten (waar bij agressief gedrag vaak geen oog voor is).

Welke doelen kun je stellen om assertiever te worden

Als jij ook assertiever wil worden, is het goed om te bepalen wat je doel is. Door één of meerdere doelen voor jezelf op te stellen, kun je ergens gemakkelijker naar toe werken. Wanneer mensen het hebben over ‘assertiever worden’, hebben zij ook regelmatig doelen die ze willen realiseren. Hieronder staan de meest voorkomende doelen beschreven. Deze kun je letterlijk overnemen, maar natuurlijk ook specifieker maken. Als je maar voor jezelf duidelijk hebt wat je precies wilt bereiken.

1. Werk aan je zelfvertrouwen

Door positief en vrolijk in het leven te staan, zul je automatisch meer zelfvertrouwen krijgen. Daarnaast is het belangrijk om jezelf te blijven motiveren, zelfs (of vooral) wanneer het even tegenzit. Positiviteit zorgt ervoor dat het uitvoeren van dagelijkse taken meer voldoening geeft. Vergeet niet jezelf regelmatig uit te dagen en nieuwe dingen te leren.

Met meer zelfvertrouwen sta je steviger in je schoenen en kom je gemakkelijker voor jezelf op!

2. Voel je zelfverzekerder

Probeer trots te zijn op al je talenten, vaardigheden en kwaliteiten. Wanneer je al deze eigenschappen van jezelf kunt waarderen, zul je meer motivatie en energie krijgen om ze volop te benutten en verder te ontwikkelen. Het klinkt misschien cliché, maar je moet in jezelf geloven!

Maar hoe doe je dat?
Schrijf elke dag, aan het eind van je (werk)dag, op waar jij trots op was. Bewaar dit in een schrift, op je telefoon of in een lade. En bekijk deze regelmatig terug, op deze manier voed jij jezelf met complimentjes.

3. Duidelijk grenzen aangeven

Duidelijke grenzen stellen is belangrijk. Als je niet aangeeft wat voor jou comfortabel is en wat niet, weet jouw omgeving ook niet wat ze van je kunnen verwachten. Dat kan voor een hoop misverstanden zorgen.

Grenzen stellen hangt samen met zelfvertrouwen. Wanneer je de moed hebt om met het aangeven van jouw grenzen een ander eventueel teleur te stellen, sta je immers sterk in je schoenen. Dat maakt het stellen van grenzen een heel belangrijk onderdeel van assertiviteit.

4. Deel je mening

Ook het delen van jouw persoonlijke mening is essentieel voor goede communicatie. Waarom? Omdat leven zonder meningen niet echt leven is. Iedereen heeft een mening, jij ook. Er is geen reden om deze verborgen te houden voor de buitenwereld.

Let er wel op dat je met het delen van jouw mening respectvol naar anderen bent, anders loop je het risico te agressief over te komen. En als blijkt dat jouw mening niet houdbaar is, bijvoorbeeld omdat deze gebaseerd is op onjuiste feiten, geef dit dan ook eerlijk toe. Hierdoor stijgt je zelfvertrouwen en win je andermans respect.

Maar hoe doe je dat, als dit juist lastig voor je is?
Je hoeft niet direct elke mening te delen, maar begin op een laagdrempelige manier. Je kunt starten bij mensen die je vertrouwd en je mening vertellen die je misschien normaal niet zou delen. Just try!

5. Ontmoet mensen zoals jij

Mensen zijn er niet om alleen te zijn. Het is voor ons juist heel belangrijk om sociale contacten te hebben. Wanneer je verbonden bent met mensen om je heen, heb je mogelijkheden om gevoelens en emoties te uiten en bespreekbaar te maken. Dat brengt ons naar het volgende doel.

6. Uit gevoelens

Het opkroppen van gevoelens en emoties in plaats van ze te uiten, kan op termijn negatieve gevolgen hebben. De bekende uitdrukking dat er iets dwars zit, geeft aan dat je jezelf blokkeert. Dit kan schadelijk zijn voor je mentale gezondheid.

Je kunt het beste jouw gevoelens uiten door met mensen te praten die je vertrouwt. Deze personen zullen altijd respect tonen en je niet veroordelen, wat je ze ook vertelt. Let er wel op dat je alleen voor jezelf spreekt en anderen geen woorden in de mond legt.

Hoe doe je dat?

Wil jij beter leren om jou emoties te uiten, check dan dit stappenplan.

7. Durf om hulp te vragen

Hulp vragen kan soms lastig zijn, vooral wanneer we denken dat we hiermee een ander opzadelen met onze eigen problemen. Toch is dat juist niet het geval. In deze moderne tijd waarin veel van mensen verwacht wordt, is het ook belangrijk om aan te geven wanneer iets niet meer lukt. Zo voorkom je dat je overbelast raakt.

Een ander om hulp vragen is geen teken van zwakte. Je laat zien dat je je kwetsbaar durft op te stellen en dat je je eigen beperkingen kent. Dit is voor iedereen prettig. Het geeft andere mensen ook het gevoel dat je ze vertrouwt.

8. Ga in gesprek over elkaars gedrag

Door in gesprek te gaan over wat jij en degenen in je omgeving denken, zeggen en doen, kun je veel bereiken. Het zorgt voor duidelijkheid. Zo weet iedereen wat ze van elkaar kunnen verwachten. Daarnaast zorgt deze manier van communiceren ervoor dat je anderen en jezelf goed leert kennen.

Denk bijvoorbeeld aan een werkgever die met een personeelslid in gesprek gaat. Een rustig gedragsevaluatie kan voor beide partijen veel ophelderen, zorgt voor een fijne communicatie en uiteindelijk een prettigere samenwerking.

9. Stel je hart open

Er gebeurt een heleboel in ons leven. Zo krijgen we allemaal op een gegeven moment te maken met tegenslagen, pijn en verdriet. Vaak proberen mensen deze zaken compleet te vermijden, maar dat gaat natuurlijk niet. Daarom is het verstandig om je hart open te zetten voor alles wat er om je heen gebeurt, ook de negatieve dingen.

Een herkenbaar voorbeeld is verliefdheid. Als je door iemand bent afgewezen, kunnen pijn en verdriet de overhand nemen. We weten dat wegrennen voor deze gevoelens niet helpt. Probeer ze daarom te accepteren en te verwerken.

Hoe doe je dat?
Met een open hart leven is soms best lastig, daarom heb ik voor jou een hartmeditatie gemaakt. Je kunt deze hartmeditatie een aantal keer doen, zodat het makkelijker wordt om dichterbij je hart te leven.

10. Wees jezelf

Vaak krijgen we te horen dat je altijd jezelf moet blijven. Sommige mensen denken dat ze zichzelf zijn, terwijl zij eigenlijk meer bezig zijn met wie ze graag willen zijn. Hier zit een groot verschil tussen, dus let op! Blijf jezelf en blijf uniek. Doe wat je leuk vindt, volg je passie en je hart. Met respect voor anderen, natuurlijk!

Conclusie over assertiever worden

Leer uit te spreken wat je voelt en denkt. Deel je mening. Sta stil bij jouw gedachten en emoties en leer er aandachtig naar te luisteren. Maar nog belangrijker: handel ernaar. Je bent het waard! Elke persoon is uniek, jij dus ook. En daar mag je best voor opkomen.

Andere artikelen over assertiever worden:
– 10 praktische tips om assertiever uit de hoek te komen

– hoe word je assertief en wat is het eigenlijk?