De beste traumatherapie? Goede principes en oplossingen.

Hoe vind je de beste therapie voor jou? Als je worstelt met een depressie, trauma of een heftige burn-out, wil je natuurlijk zo snel en zo goed mogelijk geholpen worden. Op het internet barst het van de therapeuten. Wie kies je? Wie is de beste? En welke methode is het meest geschikt voor jouw probleem?

In dit artikel ga ik op zoek naar een antwoord op de volgende vragen: bestaat de beste traumatherapie? Hoe verschillen traumabehandelingen van elkaar? Wat is de invloed van wetenschappelijk onderzoek en het zorgstelsel? Ook geef ik een paar voorbeelden van traumatherapie.

Waarom dit artikel over traumatherapie?

De afgelopen jaren spreek ik steeds meer vrouwen die op zoek zijn naar 'de beste traumatherapie'. Ze merken dat ze vastlopen vanwege kleine of grotere traumatische ervaringen. Ze zijn wanhopig op zoek naar de ideale therapie waarmee ze hun trauma eindelijk voorgoed kunnen verwerken.

In hun zoektocht bellen ze mij in de hoop dat ik die heilige graal in handen heb, of ze informeren naar de diverse lichaamsgerichte therapieën die hen eventueel verder kunnen helpen.

Ik gun natuurlijk iedereen passende hulp waardoor ze zich goed voelen, voller in het leven staan en met plezier hun werk kunnen doen. Zelf heb ik jaren in de psychiatrie gewerkt. Nu heb ik een eigen coachpraktijk. In dit artikel deel ik mijn perspectief op het fenomeen.

Bestaat de beste traumatherapie überhaupt wel?

Om meteen met de deur in huis te vallen: nee, ik geloof niet dat de beste traumatherapie bestaat. Er is geen heilige graal. Helaas, want dat zou het leven natuurlijk een stuk makkelijker maken. Het leven is daar echter te complex voor. Dat geldt voor trauma’s, maar ook voor bijvoorbeeld depressies en burn-outs. Er is nu eenmaal geen quick fix voor een probleem dat persoonlijk is en meerdere dimensies heeft.

Op het internet zijn veel therapieën vinden die gepresenteerd worden als de ideale manier om een trauma te verwerken. Dat kan voor een enkeling waar zijn, maar voor de meeste mensen niet.

Wat is de definitie van Trauma (zie Ensie):

Om te beginnen zijn er verschillende soorten trauma’s: acuut (ongelukken, rampen), chronisch (pesten, een verslaving, chronische ziekte) en complex (misbruik, emotionele verwaarlozing).

Dan zijn er nog de verschillen tussen mensen onderling waar je als therapeut rekening mee moet houden:
 - een voorkeur voor een mentale, fysieke of emotionele benadering
 - een introvert of extravert karakter
 - intelligentie
 - sociale vaardigheden
 - inzicht in eigen gedragspatronen
 - secundaire ‘diagnoses’
 - culturele achtergrond
 - opvoeding

 …en ga zo maar door.

Tip: kies altijd een therapeut bij wie jij je veilig voelt.

Het is daarom belangrijk om je te realiseren dat er niet zoiets kan zijn als één oplossing voor iedereen. Gelukkig zijn er een heleboel soorten therapieën om uit te kiezen, zodat de kans heel groot is dat je er een vindt die helemaal bij jou past.

Wat is een trauma en hoe ontstaat het?

De standaard definitie van trauma is: een onverwerkte gebeurtenis uit het verleden, zoals een ongeval, overlijden van een belangrijk persoon, seksueel misbruik of geweld. Verwante woorden zijn o.a. pijn, angst, verraad, afwijzing, verlies.

Als gevolg hiervan kan iemand last hebben van herbelevingen, vermijdingsreacties, negatieve gedachten, afgestompte gevoelens of prikkelbaarheid. Als iemand een trauma heeft, is dat meestal niet aan de buitenkant te zien. Maar van binnen worstelt zo’n persoon wel degelijk met negatieve gevoelens en emoties.

 Een aantal emotionele reacties die een trauma kan losmaken zijn:
 - onderdrukking
 - boosheid
 - angst
 - alertheid
 - eenzaamheid
 - schuld
 - schaamte
 - wantrouwen
 - emotionele uitbarstingen

 Welke invloed heeft trauma op het lichaam?
 - hoofdpijn
 - dissociatie
 - concentratiestoornissen
 - versnelde hartslag
 - overmatig zweten
 - hyperactiviteit

Trauma draait in de kern om het klassieke vechten, vluchten of bevriezen. Wanneer we worden geconfronteerd met een dreiging, wordt de amygdala in het limbische systeem van de hersenen geactiveerd. Deze beoordeelt de ernst van de dreiging en stuurt een bericht naar de hersenstam voor een passende reactie .

Bij dit volledig automatische proces is het zenuwstelsel betrokken, voornamelijk het sympathische zenuwstelsel. Er komt adrenaline vrij in het lichaam, waardoor je vecht, vlucht of bevriest.

Voor meer informatie over dit onderwerp kun je het artikel ‘Vechten, vluchten en bevriezen’ lezen.

Pat Ogden: Re-telling is re-living. If you start thinking about something from your past, it will activate the somatic circuitry and brain circuitry that was operational at that time.

Vijf principes voor goede traumatherapie

De Universiteit van Buffalo heeft in een onderzoek naar trauma vijf principes opgesteld die nodig zijn voor een goede traumatherapie. Dit gaat dus niet om welke therapie de beste is, maar aan welke voorwaarden een therapie moet voldoen om de gewenste effecten te hebben.

1. Veiligheid

De therapeut is in staat om fysieke, emotionele en mentale veiligheid te bieden. Alleen als een klant zich helemaal veilig voelt, is zij in staat een trauma te observeren om vervolgens de bijbehorende gevoelens en gedachten toe te laten en te delen.

Leestip: in het artikel ‘Je veilig voelen’ staan zes methoden en acht oefeningen beschreven voor meer veiligheid in je leven

2. Keuze

De klant heeft altijd keuzevrijheid. De professional legt tijdens een therapiesessie uit dat geen enkele oefening, vraag of suggestie verplicht is. De klant bepaalt uiteindelijk wat er wel en niet gebeurt en stuurt zo mede het transformatieproces.

3. Samenwerking

De therapeut is een professional, maar staat altijd naast en niet boven de klant. Deze krijgt een rol in haar eigen traumaverwerking en denkt, plant en evalueert mee. Het is een proces waar je samen in staat.

4. Vertrouwen

Vertrouwen betekent in dit geval dat professionele en persoonlijke grenzen door beide partijen worden gerespecteerd. Afspraken worden nagekomen, er is geheimhoudingsplicht en er is altijd duidelijke communicatie van beide kanten.

5. Empowerment

Iedere therapiesessie creëert een omgeving waarin de klant haar innerlijke kracht voelt.

Voor mij is veiligheid het allerbelangrijkste voor het verwerken van een trauma. Trauma betekent namelijk per definitie onveiligheid en waakzaamheid. De interne sensoren zijn continue naar buiten gericht: wie zegt er wat, wie beweegt er, wat willen ze van me, wat als er weer iets ergs gebeurt?

De professional heeft de taak om dit alles in goede banen te leiden. Dit betekent:
 - luisteren met het hart (zie artikel)
 - emotionele gezond zijn (eigen emoties buiten een sessie houden)
 - afspraken nakomen
 - een eventueel eigen trauma niet in een te geven sessie betrekken
 - eerlijk zijn als een klant een te herkenbaar en dus te zwaar trauma beschrijft
 - open communiceren

Welke traumatherapieën zijn er?

Zoals gezegd zijn er tegenwoordig meer dan genoeg methoden die je op weg kunnen helpen. Als je op zoek gaat naar een geschikte traumatherapie, is het goed om jezelf drie vragen te stellen:
 1. Wat wil je precies bereiken met de therapie?
 2. Is het noodzakelijk dat de therapie gedekt wordt door je zorgverzekering?
 3. Voel je je veilig genoeg na een intakegesprek?

Aanvullende vragen die je kunt meenemen zijn:
 - Voel ik me veiliger bij een man of een vrouw?
 - Biedt mijn werkgever een vergoeding voor traumatherapie?
 - Wil de therapeut vertellen waarom hij/zij voor dit vak heeft gekozen?

In de afgelopen jaren is er steeds meer bekend geworden over wat trauma doet met de hersenen en de rest van het lichaam. Veel bekende psychiaters stappen af van het alleen maar focussen op cognitie, maar betrekken meer en meer andere delen van het lichaam erbij. Dit zie je terug in het volgende overzicht van populaire therapieën.

Reguliere traumatherapieën (vaak gedekt door zorgverzekeraars) 

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie gaat er vanuit dat problemen beïnvloed worden door je gedrag en je gedachten. Tijdens een sessie breng je samen met je therapeut jouw gedrag en omstandigheden in kaart, om vervolgens te zoeken naar beter passende oplossingen.

EMDR

Je gaat onder begeleiding van je therapeut terug naar een traumatische gebeurtenis, terwijl je wordt afgeleid door externe stimuli (piepjes, lichtflitsen of trillingen door middel van handballen). Door deze afleidingen nemen de kracht en de emotionele lading van de traumatische gebeurtenis af. De schokkende ervaring krijgt op die manier makkelijker een plek.

Exposure

Je haalt traumatische herinneringen op en beschrijft tot in de kleinste details moeilijke momenten door deze steeds te herhalen. Hierdoor realiseer je je dat er niets traumatisch in het heden plaatsvindt en de herinneringen dus geen nieuwe schade aanrichten.

Een variant hierop is zogenaamde narratieve exposure therapie. Deze specifieke vorm van traumatherapie biedt ook ruimte voor de prettige en mooie gebeurtenissen uit jouw levensgeschiedenis.

Vaktherapieën

Bij vaktherapieën worden vaak non-verbale communicatiemethodes ingezet. Deze kunnen bestaan uit muziek, beweging, creativiteitsoefeningen of drama. Er hoeft dus niet concreet een trauma beschreven of herbeleefd te worden, maar je gaat met een activiteit aan de slag om op meer indirecte manier jouw trauma een plek te geven.

Deze therapieën staan ook wel bekend als: psychomotorische therapie, danstherapie, dramatherapie, kunstzinnige therapie.

Bovenstaande therapieën zijn populair bij grote organisaties. Zorg er altijd voor dat jij een therapeut krijgt die bij jou als persoon past en die je op je gemak doet voelen. Anders is een echt goede traumabehandeling niet mogelijk. Wees ook niet bang om je therapeut te vragen hoe hij of zij tegen trauma aankijkt. Het gaat om immers jouw leven!

Alternatieve traumatherapie of lichaamsgerichte traumatherapie 

(kijk hiervoor naar aanvullende verzekeringen of werkgeversvergoedingen!)

Er wordt steeds meer bekend over hoe het lichaam reageert op trauma, welke belangrijke rol het lichaam speelt bij trauma response en hoe het zenuwstelsel reacties beïnvloedt. Niet alle alternatieve therapieën zijn wetenschappelijk bewezen, maar er wordt meer en meer serieus onderzoek naar gedaan.

Ik ben een groot voorstander van lichaamsgerichte therapieën. We bestaan allemaal uit lichaam en geest en zijn meer dan alleen de som van ons gedrag en onze gedachten. Gelukkig zijn er steeds meer goede lichaamgerichte traumatherapieën beschikbaar. Experts als Bessel van der Kolk, Peter Levine en Gabor Mate zijn grondleggers van deze methodes en hebben ze wetenschappelijk onderzocht (zie onderaan dit artikel).

Haptonomie

Haptonomie is het via aanraking leren om dichterbij jezelf te komen. Gevoelens van trauma moet je durven toe te staan om te zien dat je niet in negatieve emoties hoeft blijven hangen. Ze hoeven niet zo overweldigend te zijn dat ze je helemaal opslokken. Dankzij aanraking worden blokkades weggenomen en ontstaat er meer ruimte voor jou.

Tension Release Exercises

Tension Release Exercises (TRE) zijn makkelijke fysieke oefeningen die de natuurlijke trilling van het lichaam gebruiken. Deze trilling zorgt ervoor dat diepliggende spanningspatronen, veroorzaakt door stress en trauma, losgelaten kunnen worden. Spieren en bindweefsel ontspannen, het lichaam kan weer tot rust komen.

Hypnotherapie

Je wordt in een soort trance gebracht waardoor je meer inzicht in jezelf en jouw klachten krijgt. Hypnotherapie is niet specifiek gericht op trauma, maar kan hier wel voor worden ingezet. Soms wordt deze methode gebruikt als aanvulling op cognitieve gedragstherapie.

Cranio Sacraaltherapie

Het uitgangspunt bij cranio sacraaltherapie is dat het lichaam alles in zich heeft om zelf te herstellen. Een zelfherstellend vermogen dus. Dit natuurlijke proces van zelfherstel wordt soms onderbroken door stress, angst, trauma of verlies. Cranio sacraaltherapie beschouwt lichaam, geest en ziel als een eenheid.

Regressietherapie

Je reist af naar je onderbewustzijn nadat je onder een soort van hypnose bent gebracht. Er wordt verondersteld dat er in het verleden iets traumatisch heeft plaatsgevonden en dat dit zich in het heden uit op fysiek, mentaal, emotioneel en/of spiritueel niveau. Door terug te gaan naar de oorspronkelijke gebeurtenis wordt het helingsproces in gang gezet.

Het kan ook zijn dat een bepaald trauma is ontstaan in de familie. In dat geval wordt een trauma bijvoorbeeld van ouder op kind overgedragen en kan het meerdere generaties blijven achtervolgen. Een goed boek hierover is Bestaansrecht.

Holistische therapie

Een holistisch therapeut gaat er vanuit dat alles met elkaar verbonden is. Een specifieke klacht als een trauma hangt samen met fysieke, mentale, spirituele en energetische processen. De therapeut kiest een wijze van behandelen waarin al deze elementen worden betrokken. Voorbeelden hiervan zijn reiki, systemisch werk, meditatie en visualisatie.

Therapie met MDMA en psychedelica

Er worden tegenwoordig meer therapieën ontwikkeld waarbij verschillende soorten drugs worden ingezet. Dit is in Nederland nog verre van regulier, maar er wordt volop mee geëxperimenteerd. In Amerika zijn ze hierin al een stapje verder.

Meer informatie hierover kun je vinden op de volgende webpagina’s:
https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/psychedelica-als-therapie/

 https://kennisnet.vgct.nl/bericht/trippen-op-mdma-bij-de-psycholoog/

Core energetica

Door middel van beweging, ademhaling en persoonlijke interactie onderzoek je blokkerende patronen in jezelf en in relaties met anderen. Vooral patronen die je ervan weerhouden te genieten van je eigen leven. Het vergroot je zelfbewustzijn, verdiept je gevoelens en laat je innerlijke kracht groeien.

Sommige van deze therapieën zitten nog in een experimentele fase. En niet alle therapeuten weten hoe ze met trauma moeten omgaan. Ga je specifiek hiervoor naar een therapeut, wees eerlijk over je probleem en vraag of je therapeut genoeg ervaring heeft met traumabehandeling en traumaverwerking.

Wat kun je zelf doen aan jouw trauma?

1. Boeken lezen over trauma

Door boeken te lezen over het onderwerp trauma krijg je meer inzicht in wat het met je doet. Ik kan je de volgende titels van harte aanraden:

Peter A. Levine: De Tijger Ontwaakt: De Stem van het Lichaam
Bessel van der Kolk: Traumasporen
Gabor Mate: Wanneer het Lichaam ‘Nee’ Zegt: de Mythe van Normaal
Pat Ogden: Trauma en het Lichaam: Sensomotorische Therapie

2. Bewegen

Als je een trauma hebt opgelopen dan kan het voelen alsof je vastzit in je lichaam. Beweging is positief omdat er op die manier zogenaamde gelukshormonen worden aangemaakt. Voor de een is het prettig om rustig te bewegen (bv. yoga, wandelen, terwijl de ander geniet meer van explosieve sporten zoals boksen of tennis. Zoek altijd iets wat bij je past en waar jij blij van wordt.

3. Schrijven

Schrijven is een goede manier om emoties, gedachten en onzekerheden in perspectief te plaatsen. Vaak blijven gedachten maar malen in je hoofd en lijkt er geen einde aan te komen. Het helpt om je gedachten en gevoelens aan het papier of het scherm toe te vertrouwen, zodat je overzicht kan creëren. Denk niet dat je perfecte zinnen moet schrijven, of een vragenlijst moet afwerken. Je kunt gewoon vrijuit schrijven over wat voor jou het belangrijkste is.

4. Steun zoeken

Je hoeft niet alles alleen te kunnen, of alleen op te lossen. Er zijn praatgroepen, zowel online als offline, waar je op terug kunt vallen en verbinding kunt zoeken met anderen. Je bent namelijk nooit de enige met een probleem. Vrienden, familie of kennissen kunnen je ook zeker helpen, als je dat wilt. Kies vooral iemand die je vertrouwt. Iemand die daadwerkelijk luistert en niet meteen klaar staat met een oordeel, of ongewenst advies.

Weet je niet waar je met jouw vragen terecht kunt? Bij de Luisterlijn heb je 24 uur iemand die jou te woord staat.

5. Luisteren naar je lichaam

Neem de tijd om naar je lichaam te luisteren. Daarin zitten signalen opgeslagen die aangeven hoe jij je voelt. Vaak wil je die signalen echter negeren, want ze zijn niet bepaald prettig. Ze maken je angstig en onzeker. Het voelt waarschijnlijk veiliger om alles op een zo rationeel mogelijke manier te benaderen en emoties weg te drukken.

Wil je beter leren luisteren naar je lichaam? Luister dan naar deze meditaties.

Wordt het je teveel, of lukt het niet? Zoek dan altijd professionele hulp. Je hoeft nooit alles alleen te doen!

Trauma documentaires op Netflix en Amazon Prime

Tot slot wil ik je enkele kijktips meegeven. Op Amazon Prime en Netflix zijn er verschillende documentaires te vinden over hoe mensen omgaan met een trauma. Vaak worden er alternatieve methodes belicht, in plaats van de reguliere therapieën die door de zorgverzekering worden vergoed. De documentaires laten ook zien hoe onze samenleving tegen het fenomeen trauma aankijkt.

Netflix

1. Take your Pills

2. Unwell

3. Magic Medicine

4. The Last Shaman

Amazon Prime

1. Heal

2. The Wounds We Cannot See

3. Of Two Minds

4. Healing Voices

Een aanrader die momenteel niet te vinden is op Netflix of Amazon is The Wisdom of Trauma (Gabor Mate): https://thewisdomoftrauma.com/

De beste traumatherapie heb ik je helaas niet kunnen geven. Maar hopelijk heb je wel iets aan informatie in dit artikel. Ik gun je de kracht en de wijsheid om voortdurend stappen vooruit te kunnen zetten en een therapie te vinden waar jij persoonlijk alle baat bij hebt.

Let op:  De informatie in dit artikel kan niet gezien worden als een vervanging voor professionele hulp en is niet bedoeld als hulpmiddel bij het stellen van een (zelf)-diagnose. Raadpleeg bij problemen altijd een arts. 

Kun je coaching gebruiken, dan is Lizet er voor je.

Zij is senior body & mind coach en helpt jou aan een aangenamer leven door jezelf op nummer 1 te zetten. Lizet helpt ambitieuze professionals en ondernemers.

1. Download hier haar gratis compacte videotraining.
2. Check het unieke coachtraject Expeditie Evenwicht

Heb jij een goed stel hersens, een uitdagende baan en fijne vrienden, maar voel jij je rustig of onzeker. Plan een gratis kennismakingsgesprek in en kijk wat Lizet voor jou kan betekenen.