SOLK: de symptomen, oorzaken en 14 oplossingen
SOLK is de afkorting voor Somatisch Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten.
In dit artikel kom je meer over SOLK. Wat zijn de symptomen? Waardoor worden deze klachten veroorzaakt? Wat voor coaching of therapie kan uitkomst bieden? Naast antwoord op deze vragen krijg je ook nog een paar algemene tips.
De definitie van SOLK
De definitie volgens de officiële richtlijnen:
Somatische Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten zijn alle lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren en waarvoor na nauwkeurig medisch onderzoek geen gerelateerde aandoening is gevonden die de klachten kan verklaren.
Er is sprake van SOLK als de aanhoudende klachten lichamelijke beperkingen in het dagelijks functioneren tot gevolg hebben en/of er sprake is van lijdensdruk en er bij adequaat medisch onderzoek geen aandoening is gevonden die de klacht voldoende verklaart.
Dat klinkt prachtig, maar nu in begrijpelijk taal:
1. Je hebt lichamelijke klachten die niet te verklaren zijn.
2. Er is bij onderzoek geen lichamelijke oorzaak ontdekt.
3. Er is een oorzaak gevonden is, maar het blijft onduidelijk waarom je zoveel pijn hebt.
4. De lichamelijke klachten bestaan al langere tijd.
Solk-klachten kan iedereen overkomen. Niemand is immuun.
Voorbeeld
Jose was leidinggevende bij een bank. Ze had een leuk team waarmee ze samenwerkte en had plezier in haar werk. Totdat duidelijk werd dat de bank moest reorganiseren. Ineens kwam Jose haar baan op de tocht te staan.
Vervolgens begon Jose last te krijgen van overmatige stress. Haar rug was altijd al haar zwakke plek, dus had ze dit werd erger. Elke ochtend bij het opstaan was het raak. Ze maakte zich zorgen om haar baan, en de spanning in haar rug werd erger. En zo werd Jose ook bang dat deze klachten niet meer zouden verdwijnen. En angst roept weer extra spanning op. Op deze manier kun je, net als Jose, vastzitten in een vicieuze cirkel.
Een fysiotherapeut hielp Jose regelmatig met het losmaken van zijn spieren, maar dat bleek niet voldoende. Jose werd bang voor een hernia. En zo ging het maar door.
De onzekerheid rondom haar baan bleef aanhouden. Uiteindelijk moest ze op zoek naar een andere functie, waardoor zijn klachten er bepaald niet minder op werden.
De vicieuze cirkel van SOLK
Het mechanisme achter SOLK
Je hebt een lichaam, gedachten en emoties/gevoelens. Deze drie elementen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en maken jou tot wie je bent. Je gedachten hebben invloed op je emoties en op de spierspanning in je lichaam en visa versa. Lichaam en geest zijn niet los van elkaar te zien, ze zijn één.
In de Nederlandse taal komen veel uitspraken en gezegden voor die lichaam en geest met elkaar verbinden, zoals:
1. Een knoop in je maag
2. Een brok in je keel
3. Iets op je lever hebben
4. Op je tanden bijten
5. Iets dat je naar de keel grijpt
6. Je gal spuwen
7. Het in je broek doen van angst
Voor veel mensen is het zenuwachtig zijn vlak voor het geven van een presentatie het meest herkenbare voorbeeld. Dit kan gezonde spanning zijn, in de vorm van goede stress en positieve zenuwen. Veel voorkomende effecten van deze spanning zijn vaak een verhoogde hartslag en overactieve darmen, waardoor je vaker naar de WC moet.
Als er van zo’n presentatie veel afhangt, bijvoorbeeld omdat er belangrijk publiek aanwezig zal zijn, kunnen anticiperende gedachten in een stroomversnelling raken. De hartslag versnelt dan mee, spieren spannen zich nog verder aan en de spijsvertering wordt nog actiever.
Dit alles kan oncomfortabel zijn, maar is verder volkomen normaal.
Oorzaken
Er is niet één enkele oorzaak voor SOLK aan te wijzen. Daarom is het vaak ook lastig voor mensen om het bij zichzelf te herkennen, omdat diverse processen een rol spelen bij deze klachten. HIeronder vind je een aantal mogelijke oorzaken die kunnen bepalen of je wel geen last hebt van SOLK. Deze onderstaande punten hebben dus invloed op jouw lichaam. Vaak is het een combinatie van factoren waardoor je last krijgt van langdurige lichamelijke klachten.
1. Stress
Stress is van invloed op je lichaam: een versnelde hartslag, onregelmatige ademhaling, spieren die zich aanspannen, veel zweten. Het lichaam herstelt zich vaak vanzelf na een korte stressreactie, maar als je elke dag stress ervaart kan dit langdurige effecten hebben.
2. Een zwakke plek in het lichaam
Iedereen heeft een of meer zwakke plekken in het lichaam. Je kunt bijvoorbeeld last hebben van een familiekwaal: darmklachten, zwakke spieren, reuma, etc. Ook kan het zijn dat je eens iets gebroken hebt door bijvoorbeeld een ernstig ongeluk.
3. Bepaalde karaktereigenschappen
Iedereen heeft goede en uitdagende karaktereigenschappen. Deze eigenschappen hebben invloed op ons individuele gedrag en onze gevoelens. Ben je iemand die altijd de lat hoog legt? Dan wil je presteren. Je wilt in alles de beste zijn en je zet jezelf onder druk. Of ben je juist iemand die anderen tevreden wil houden? Dan ben je waarschijnlijk bovenmatig met een ander bezig en vergeet je om de nodige tijd aan jezelf te besteden.
4. Angst voor klachten
Angst is een oud overlevingsmechanisme en op zich waardevol. Zonder angst zouden we dingen doen die niet verstandig zijn en zelfs tot een vroegtijdige dood kunnen leiden. Het lichaam reageert voelbaar op (acute en langdurige) angst: verstijving van de spieren, een keel die ineens dicht zit, misselijkheid, korte ademhaling en maagklachten. Zo zie je wederom dat een emotie mede bepaalt wat er in het lijf gebeurt.
5. Piekeren
Piekeren is steeds weer opnieuw aan hetzelfde probleem denken met precies dezelfde negatieve uitkomst. Teveel piekeren is dan ook weer negatief voor het lichaam. Piekeraars hebben vaak een droge keel en gespannen spieren. Als je te lang in de piekerstand blijft staan, worden de signalen die je lichaam afgeeft op een gegeven moment verstoord.
6. Opgekropte emoties
Emoties willen geuit worden. Emoties moet je kunnen en durven voelen. Maar wat als iemand deze emoties onderdrukt? Wat als iemand bijvoorbeeld boosheid niet durft te uiten, bang is om te huilen of ergens bang voor is maar dat niet wil laten merken? Dan heeft dit invloed op het lichaam. Opgekropte emoties zorgen voor fysieke blokkades, die weer allerlei lichamelijke ongemakken tot gevolg hebben.
7. Nare dingen uit het verleden
Een niet goed verwerkt verleden blijft een mens achtervolgen. Mensen die in hun jeugd te maken hebben gehad met een bepaald trauma, zoals pesten of een andere vorm van mishandeling, zullen vatbaar zijn voor SOLK op latere leeftijd.
Bovenstaande factoren zijn altijd van invloed op elkaar. SOLK heeft zoals gezegd zelden één oorzaak, maar is een combinatie van verschillende onderliggende oorzaken.
Wat valt onder SOLK?
SOLK kan zich op veel manieren laten zien. Spierpijn, eczeem, vermoeidheid, buikpijn, haaruitval, motorische problemen zijn enkele voorbeelden. Ook kan het zich openbaren als heftigere aandoeningen: fibromyalgie, chronisch vermoeidheidssyndroom, of een functionele neurologische stoornis.
Bij alle hierboven genoemde voorbeelden is het goed om te beseffen dat ze misschien nu onder SOLK worden geschaard, omdat er nog niet een logisch verklaarbare lichamelijke reden voor is gevonden.
Hoe vaak komt SOLK voor?
Uit onderzoek is gebleken dat 40 procent van alle huisartsbezoeken over lichamelijke klachten gaan waar geen duidelijke verklaring voor is.
Gelukkig knapt 50 tot 75 procent gewoon weer op, maar bij 10 tot 30 procent zijn hun klachten een jaar na dat eerste bezoek verergerd.
Oplossingen
Heb je een klacht waarvan je niet weet waar deze vandaan komt? Ga dan eerst langs bij je huisarts om te kijken of er een lichamelijke oorzaak voor is. Kan deze niet worden gevonden? Dan zul je op een persoonlijke ontdekkingsreis moeten om de oorzaken te achterhalen. Zoals je nu inmiddels wel begrepen hebt, is het oplossen van SOLK niet eenduidig en voor iedereen anders.
1. Dingen die je zelf kunt doen
Je lichaam staat onder spanning en je hebt chronische klachten. Hoog tijd dus om te proberen lichaam en geest meer te laten ontspannen. Dat doet iedereen op zijn of haar eigen manier, hieronder staat een aantal ideeën die je als inspiratie kunt gebruiken.
1.1. Meditatie
1.2. Journaling (schrijven)
Alles van je af schrijven: je frustraties, gedachten en gevoelens een plek geven op papier. Schrijf op je eigen manier en met je eigen woorden. Het is geen stijloefening, maar een rauwe uitlaatklep.
Adem is de kracht van het leven. Adem zoveel mogelijk naar je buik toe, dit geeft het lichaam namelijk rust. Maar kies vooral een manier waarop je jezelf niet onder druk zet. Kijk vooral naar jezelf wat het beste bij je past. Ademhalen hoeft niet perfect te zijn, het moet rustgevend en comfortabel voelen.
1.4 Ontspanningsoefeningen (yoga)
Ontspanningsoefeningen zoals yoga zijn natuurlijk ideaal om je lijf tot rust te brengen. Ook hiervoor kun je talloze sessies en varianten online vinden die je makkelijk zelf kunt volgen, waar en wanneer je maar wilt.
1.5 Wandelen in de natuur
De natuur is bewezen rustgevend. Groen doet je weer opleven. Maak dus regelmatig tijd voor een lange wandeling door het bos, over de hei of door de duinen. En laat je telefoon thuis!
1.6 Op tijd naar bed, voldoende slaap
Slaap is essentieel voor een gezond leven. Het is de tijd waarin het lichaam zich in alle rust kan herstellen Dus kies een ritme dat je in staat stelt om op tijd naar bed te gaan en voldoende slaap te krijgen.
1.7 Tijd voor jezelf inplannen
Blijf niet constant in de vijfde versnelling staan. Plan niet elke minuut van de dag vol met werk en huishoudelijke taken. Neem ook eens regelmatig een momentje voor jezelf waarop je even helemaal niets doet.
1.8 Een knuffel vragen
Je hoeft het niet allemaal alleen op te knappen. Zoek steun bij anderen. Dat kan zo simpel zijn als iemand vragen om je even vast te houden. Weten dat je terug kunt vallen op de mensen om je heen is van onschatbare waarde.
1.9 Telefoon en schermen uitzetten
Laat de externe prikkels even voor wat ze zijn. Zet je telefoon uit. Laat de televisie met rust. Ontdek hoe het is om niet constant afgeleid te worden.
Professionele therapie en coaching
Er zijn veel goede coaches en therapeuten die je met SOLK verder kunnen helpen. Soms is het lastig om te bepalen hoe en waar je moet beginnen. Zoals eerder gezegd is een bezoek aan de huisarts de eerste en meest belangrijke stap. Daarna is het aan jou om een passend vervolgtraject uit te stippelen.
2.1 Fysiotherapeut
Een fysiotherapeut kan je vooral helpen met eventuele lichamelijke klachten. Deze kan je vertellen welke oefeningen goed zijn om bepaalde spieren te ontlasten en andere juist te versterken.
2.2 Psycholoog
Een psycholoog gaat met jou in gesprek over hoe je met jouw klachten omgaat en waar ze vandaan kunnen komen. Deze methode is voornamelijk op cognitie en persoonlijke inzichten gericht.
2.3 Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie wordt vaak via een reguliere GGZ aangeboden. Het leert je hoe je om kunt gaan met lastige situaties door er anders op te reageren of naar te kijken.
2.4 Lichaamsgerichte therapie of coaching
Er zijn veel verschillende lichaamsgerichte therapieën die je kunt inzetten om met SOLK aan de slag te gaan. In mijn podcast heb ik enkele van deze methodes belicht. Luister dus vooral naar een of meerdere afleveringen voor inspiratie! Bekende voorbeelden zijn bokscoaching, eft, narm, SE, massagetherapie, ademwerk, de mir-methode en body stress release.
2.5 Alternatieve geneeswijzen (acupunctuur, kruiden)
Zogenaamde alternatieve geneeswijzen kunnen voor sommige mensen ook uitkomst bieden, of de meer gangbare behandelingsmethoden goed aanvullen. Als je voor een alternatieve route kiest, zorg er dan wel voor dat je je goed laat voorlichten en er niet blind mee aan de slag gaat.
In het verlengde daarvan is het uiteraard goed om je te verdiepen in SOLK. Jij kent jezelf het beste en weet dan ook wat jou zal aanspreken. Lees boeken, kijk video’s en luister naar podcasts. Er is tegenwoordig overal veel informatie te vinden. Onthoud wel dat het opdoen van kennis belangrijk is om de materie te kunnen begrijpen, maar dat het slechts de eerste stap is. Met alleen maar kennis verzamelen, om vervolgens er niets mee te doen, zul je niets bereiken.
Boeken en websites
Saskia de Bruin heeft verschillende boeken geschreven over de relatie tussen pijn, het lichaam en de geest. Deze twee zijn aanraders:
1. SOLK: Somatisch Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten – gevoel naar herstel
Het probleem met schijnbaar onverklaarbare klachten is dat mensen die ermee te maken hebben zich vaak niet gehoord voelen. Dit boek wil daar verandering in brengen door meer sympathie voor deze mensen te vragen en duidelijkheid rondom het fenomeen SOLK te scheppen.
2. Weg van de Pijn
In ‘Weg van de pijn, de mind-body connectie herstellen om onbegrepen pijnklachten op te lossen’ wordt de verbinding tussen lichaam en geest duidelijk geïllustreerd. Saskia beschrijft hoe fysieke klachten als schild kunnen worden gebruikt tegen negatieve emoties en gevoelens. Ook legt ze uit wat daar tegen te doen valt, hoe je de confrontatie aangaat dit soort emoties en zo uiteindelijk kunt herstellen van zowel je lichamelijke als je geestelijke obstakels.
Luistertip: Saskia was te gast in mijn podcast waarin we uitgebreid spraken over lichaam en geest.
3. Annemarieke Fleming en Joke Vollebregt
Pijn en het Brein: de rol van de hersenen bij ‘onverklaarde’ chronische klachten
In dit boek worden wetenschappelijke inzichten gedeeld en duidelijk uitgelegd hoe je zelfmanagement kunt integreren in je leven.
4. nalk.info
Een kenniscentrum voor SOLK waar je veel artikelen, vragenlijsten en richtlijnen kunt vinden.
5. Pain Free You.
Een Engelstalige website waar wordt uitgelegd hoe allerlei chronische niet verklaarde klachten mogelijk kunnen ontstaan. Je vindt er o.a. een zelftest, een overzicht van de ‘fouten’ die vaak worden gemaakt en anekdotische verhalen van anderen.
Video’s over SOLK
Ook YouTube en andere streaming platforms zijn een waardevolle bron van kennis over het hoe en wat omtrent SOLK. Ik heb een drietal video’s geselecteerd die meer laten zien over de klachten, een korte uitleg geven en dieper ingaan op de materie. Handig voor makkelijk toegankelijke achtergrondinformatie.
Een korte video, gemaakt door het Amstelland Ziekenhuis, over wat SOLK precies is.
Introductie zorgstandaard SOLK from Akwa GGZ.
Een audiovisuele uitleg waarin chronische pijn in een breed perspectief wordt geplaatst.
Als je de tijd hebt genomen om dit hele artikel te lezen, dan weet of vermoed je waarschijnlijk dat je op een of andere manier met SOLK te maken hebt, omdat je er zelf last van hebt of iemand hebt in jouw omgeving die ermee worstelt.
Het mysterieuze karakter van SOLK en het feit dat er geen hapklare oplossingen voor zijn, maakt het een frustrerend verschijnsel. Maar geef de moed niet op. Er worden constant nieuwe ontdekkingen gedaan, experts komen vrijwel dagelijks tot nieuwe inzichten en ook voor jou is er een uitweg. Bovendien: besef dat je niet alleen bent. Het gaat echt beter worden!
In de afgelopen jaren heb ik als lifecoach uit Rotterdam regelmatig mensen begeleid die last van SOLK hebben of hadden. Een van de methoden die ik speciaal hiervoor heb ontwikkeld is deze wandeling waarmee je lichaam en geest tot rust brengt. Deze kun je beluisteren als je nieuwsgierig bent naar meer, je zult zien dat er niets zweverigs aan is!
Heb je behoefte aan meer persoonlijke en professionele begeleiding? Dan kun je altijd contact met me opnemen. We kijken dan samen of ik eventueel iets voor jou kan betekenen!