Mediteren op jouw manier: een complete handleiding

Meditatie is hot. In 2015 zat ongeveer 5 tot 10% van de Nederlanders regelmatig in de lotushouding. Inmiddels is dit antal gegroeid naar 16 tot 21%. Door continue druk en het altijd aan moeten staan in deze hectische samenleving komen we vaak niet meer tot rust. Bij veel mensen ontstaan daardoor mentale, emotionele en lichamelijke klachten. En wat blijkt? Er zitten talloze voordelen aan meditatie die dergelijke klachten kunnen bestrijden.

Een korte geschiedenis van meditatie

Laten we eerst een stapje terug doen. Waar ligt de oorsprong van meditatie? Als je het woord hoort, denk je waarschijnlijk meteen aan oosterse monniken in kleermakerszit, met hun ogen dicht in diepe concentratie. Dat beeld klopt deels, meditatie is onder meer ontwikkeld in de oosterse tempels. En voor ons westerlingen geldt dat we meditatie pas echt leerden kennen vanuit het Boeddhisme. Deze religie heeft ons bewust gemaakt van de volgende pijlers van meditatie:

 - bewustzijn van het lichaam
 - bewustzijn van gevoelens
 - bewustzijn van gedachten en de gemoedstoestand
 - bewustzijn van de ervaringswetten (de relatie tussen gedachten en ervaringen)

Maar elk tijdperk en elke stroming heeft zijn eigen manieren van mediteren. Zo zijn religies dichter bij huis, bijvoorbeeld het Christendom, zeker niet onbekend met het fenomeen. Denk aan Jezus, die veertig dagen en nachten in de woestijn doorbracht om te vasten en te bidden. Na hem waren er meerdere Christenen die zich op een dergelijke manier afzonderden. Een ander voorbeeld is de Katholieke rozenkrans, waarmee al biddend kan worden gemediteerd.

 Als je nog verder teruggaat in de tijd: de prehistorische sjamanen waren echte experts. Zij ontwikkelden als allereersten meditatieve technieken om op een ander bewustzijnsniveau te geraken. Ze integreerden bijvoorbeeld dans in hun meditaties en gebruikten eenvoudige, repetitieve bewegingspatronen om de gewenste meditatieve staat te bereiken.

 Deze oeroude technieken die bewustwording combineren met beweging vind je terug in het mediteren van nu. Zo hebben we ByLizet Move Meditations ontwikkeld. Succesvolle formules uit het verleden worden hiermee nieuw leven ingeblazen, om je de voordelen van lichamelijke beweging en meditatie met één programma te laten ervaren. Met Move Meditations wordt de nadruk gelegd op rust en inzicht, terwijl je op een actieve manier contact zoekt met je innerlijke belevingswereld.
 

Waar draait meditatie precies om?

Meditatie is een verzamelnaam voor diverse technieken om je bewustzijn te vergroten en gerichte aandacht aan jezelf te besteden. Wetenschappelijk onderzoek heeft tevens aangetoond dat meditatie een aantal gezondheidsvoordelen heeft.* 

Meditatie is een pauze.

Een pauze met aandacht voor jezelf.
Even weg van de drukte.
Een moment om jezelf tot rust te brengen.
Simpelweg ademhalen en ontspannen.

Dit zijn een aantal veel voorkomende technieken die je misschien wel herkent:
 - de aandacht focussen op een specifiek object
 - het herhalen van een mantra
 - bewegen op een ritme
 - aandacht besteden aan gewaarwordingen in je lichaam
 - er zijn in het moment

Meditatie leert je voornamelijk meer in de zijn-toestand te komen. In plaats van continue te werken en te denken aan de toekomst, iets wat we gewend zijn te doen, is meditatie gericht op het zijn in het nu. Meditaties leert ons te blijven. Als je net begint met mediteren, kan dit erg lastig zijn. Je bent snel afgeleid, kunt je lastig concentreren en hebt het gevoel dat je gedachten alle kanten op springen. 

We willen namelijk niet blijven in het nu. We dwalen af, laten ons meeslepen door alles en iedereen, we willen nog zoveel en we moeten nog veel meer. Er is geen rust in ons hoofd. 

Mediteren is blijven bij wat je voelt.

Die spanning in je nek, dat onaangename gevoel in je buik, of die tinteling in je vingers. Je voelt het, zonder er iets aan te willen doen. En dat kan een hele uitdaging zijn.

Als je mediteert, kijk je met mededogen naar jezelf. Je oordeelt niet, maar laat jezelf zijn in het nu, zoals je op dat moment bent. Meditatie helpt je om alle hectiek buiten te sluiten en telkens weer naar jezelf terug te keren.

Kleine oefening: focus je eens alleen op je ademhaling en observeer hoe deze je doet voelen. Je zult merken dat dit al best lastig is.

Hoe begin je met mediteren?

Laat je niet wijsmaken dat er een ideale manier van mediteren is voor iedereen. Er zijn heel veel manieren beschikbaar die allemaal effectief kunnen zijn. Daarom luidt de eerste tip: 

1. Vind een manier van meditatie die echt bij jou past

Dit betekent waarschijnlijk dat je meerdere technieken zult moeten uitproberen. Uiteraard kan dit de ‘klassieke’ manier van mediteren zijn, in kleermakerszit met je ogen dicht. Als jij je daar het beste bij voelt, is dat helemaal prima. Maar je kunt ook kiezen voor een interactieve meditatie, die je combineert met bijvoorbeeld wandelen of hardlopen. Het kan zelfs op het vaste moment van de dag dat je op de bus staat te wachten, of in de trein zit op weg naar huis: mediteren kan altijd en overal, dus experimenteer vooral!

2. Heb geen hoge verwachtingen

Dit is vooral een belangrijke tip als je nog nooit eerder hebt gemediteerd. Want zoals gezegd, het kan knap lastig zijn in het begin. Laat je daardoor niet van de wijs brengen, maar wees lief voor jezelf. Je hoeft echt niet direct twee uur achter elkaar te mediteren, of constant 100% geconcentreerd te zijn. Zelfs de meesters in het mediteren zijn regelmatig afgeleid; het is menselijk.

3. Maak er een gewoonte van

Geef jezelf de tijd om rustig te oefenen. Het hoeft niet allemaal in één keer perfect te zijn en het hoeft echt niet iedere dag. Heb je slechts tijd voor één sessie in de week? Zolang je dat kunt volhouden, ben je al op de goede weg. Het helpt als je een vast moment hebt om te mediteren, zodat er een routine kan ontstaan.

4. Probeer je hoofd niet leeg te maken

Vaak denken mensen dat meditatie draait om het compleet leegmaken van het hoofd. Dat zou natuurlijk fantastisch zijn, maar het is nu eenmaal onmogelijk om onze hersenen uit te zetten. Daarom gaat het om bewustwording van het moment. En in elk moment denk je wel iets. Observeer die gedachten, maar laat je er niet door meeslepen. Blijf in het nu.

5. Gebruik een meditatie-app

Vind je het lastig om alleen te mediteren? Dan kan een meditatie-app met geleide meditaties iets voor jou zijn. Door te luisteren naar andermans stem is het makkelijker om je te focussen op het doel van de meditatie.

In het artikel 'beginnen met mediteren' vind je meer tips en voorbeelden van meditaties.

Waarom zou je eigenlijk mediteren?

Meditatie is zeker geen must. Het kan een commerciële hype zijn, je kunt een heleboel vrienden hebben die er laaiend over zijn en je proberen over te halen het ook te proberen. Laat je daardoor niet gek maken. 

Mediteren doe je voor jezelf. Als jij voelt dat het iets is wat jouw leven zou kunnen verrijken, ga ervoor. Doe het nooit voor een ander.

Je voelt het misschien ook wel aan. De tijd gaat steeds sneller. Er is weinig rust, je wordt constant opgejaagd met taken en verwachtingen. Werk en gezin eisen veel. En ondertussen overspoelen de media je met plaatjes van hoe het perfecte leven eruit ziet: met de perfecte partner, de perfecte baan, de perfecte kinderen, perfecte sex en de perfecte vakantie. 

Dit veroorzaakt veel stress. Al die ideaalbeelden zijn aantrekkelijk, maar onbereikbaar. Toch blijf je er maar achteraan gaan. Maar wat is nou echt belangrijk in jouw leven? Waar word jij gelukkig van? Wanneer stond je voor het laatst stil bij jezelf en wat je van binnen voelt?

Daarom mediteer je. Om antwoord te vinden op dat soort vragen. Om even tot stilstand te komen. Rust te vinden. Voor jezelf. En niemand anders.

En mediteren heeft nog meer voordelen:**
 - lagere hartslag en bloeddruk
 - lager cholesterol
 - ontspanning van de spieren
 - ontspanning van de hersenen
 - pijnvermindering
 - sterkere geluksgevoelens
 - meer creativiteit
 - meer zelfontplooiing
 - afname van acute stress en chronische angsten
 - het is een goede aanvulling op psychotherapie

Meditatie is een proces

Zoals je nu inmiddels wel begrepen hebt, is meditatie een proces. Ik kan me nog heel goed de eerste keer herinneren dat ik zelf een meditatie-oefening mee naar huis nam. Ik vond het maar vaag en ongemakkelijk. Helemaal niets doen, alleen maar zitten en mezelf horen ademhalen? Wat kon daar nu goed aan zijn?

Toch bleef ik met tussenpozen oefenen, omdat ik hoopte dat het mij verder zou brengen. Mijn doel was voornamelijk het verminderen van stress en spanning in mijn lichaam. Daar werd ik destijds namelijk helemaal gek van.

Nu is mediteren is voor mij iets geworden waar ik telkens weer naar teruggrijp.

 Betekent dat ook dat het nu makkelijk is? Nee hoor, echt niet. Ik kom mezelf tijdens het mediteren vaak hard tegen. Ik pieker vaak over de toekomst van mijn bedrijf, ik voel nog steeds spanning in mijn lijf. En soms zijn er periodes waarin ik er even helemaal niets aan vindt en met mediteren stop.

Ondertussen ben ik al ruim zeven jaar aan het mediteren en mindfulness aan het beoefenen. Heel vaak niet op een matje, maar gewoon als ik onderweg ben op de fiets of in de auto, als ik ergens even in de zon sta, in het bos loop, of als ik de hond uitlaat. Ik weet nu dat het me innerlijke rust geeft en dat het me vooruit helpt door stil te staan bij mezelf. Telkens opnieuw.

Mediteren heeft mij ontzettend veel geholpen en doet dat nog steeds. Hopelijk kan het voor jou ook het missende puzzelstukje zijn. Maar nogmaals: dat bepaal jij alleen!

* https://www.nccih.nih.gov/health/meditation-in-depth
 ** https://www.healthline.com/nutrition/12-benefits-of-meditation#The-bottom-line