Je veilig voelen: de 6 beste methodes en 8 oefeningen

Je wilt je natuurlijk altijd en overal veilig voelen. Op straat, thuis, op de werkvloer of als je ’s avonds door een donker bos fietst. De overheid en bedrijven nemen maatregelen om ervoor te zorgen dat jij je veilig kunt voelen. Maar ondanks politie op straat, bewakingscamera’s en buurtpreventie voel je je nog onveilig. Dat komt omdat jouw persoonlijke gevoel voor veiligheid vaak niet afhankelijk is van dit soort externe veiligheidsmaatregelen.

Voel jij je veilig? 

Wat zou je antwoorden als ik jou zou vragen hoe veiligheid aanvoelt voor jou? Onder welke omstandigheden voel jij je veilig? Deze maand deed ik een onderzoek onder de klanten die ik coach. Zij kwamen onder meer met de volgende reacties:
– Ik voel me veilig als ik thuis ben en alle deuren op slot zijn.
– Als ik me veilig voel, ben ik ontspannen.
– Als ik veiligheid ervaar, ben ik me minder bewust van wat er om me heen gebeurt.
– Ik voel me eigenlijk nooit veilig.
– Ik ben veilig als ik in het hier en nu ben.
– Veiligheid vind ik lastig.

Heeft veiligheid te maken met je denken of met voelen?

De meeste reacties bevatten een combinatie van beide. Bepaalde gedachten kunnen een gevoel van onveiligheid oproepen en versterken, maar vaak is het ook niet meer een gevoel waarvan je niet weet waar het precies vandaan komt.

“Je kunt jezelf niet alleen maar veilig denken.” 

Uiteraard hebben je gedachten effect op hoe jij je voelt. En als we dan kunnen concluderen dat je veilig voelen zowel met gedachten als met gevoel te maken heeft, is het goed om beide onder de loep te nemen als we het over veiligheid hebben.

In onze westerse samenleving zijn we geneigd om het voelen (dat wat in het lichaam gebeurt) ondergeschikt te maken aan onze denkprocessen. De ratio wordt opgehemeld, waardoor onze gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen eigenlijk genegeerd worden. Denk maar eens aan de lessen die op onze basisscholen worden gegeven. Sport en beweging zijn in de afgelopen decennia meer en meer naar de achtergrond verdwenen. En wat leren kinderen eigenlijk over hun gevoelens en emoties? Is daar überhaupt wel ruimte voor?

Basisveiligheid vanuit huis

Het is belangrijk te weten dat je jouw ‘basisgevoel’ van veiligheid van huis uit hebt meegekregen. Misschien ben je in een warm en liefdevol gezin opgegroeid. Maar het kan ook zijn dat er veel geruzied werd, dat er sprake was van lichamelijke of emotionele mishandeling en jij je daardoor allesbehalve veilig voelde.

Kinderen willen zich graag veilig voelen en zullen (onbewust) proberen dit te realiseren en in stand te houden. Dat betekent dat ze zich bijvoorbeeld afsluiten voor ouderlijke ruzies, zich dissociëren op het moment dat ze pijn voelen en uiteindelijk hun emoties onderdrukken. Ook kan het zijn dat ze zich heel erg bewust worden van hun omgeving. Hoe komt papa thuis? Heeft hij gedronken? Is hij in een goede bui of niet? Zit de kamerdeur op slot? Dit zijn allemaal manieren om te overleven.

Als gevolg van deze overlevingsmechanismen komt het lichaam onder grote spanning te staan. Kinderen willen zichzelf groot houden of doen alsof het gevaar niet bestaat en kroppen zo hun ware gevoelens op. Dat zorgt voor stress en spanning in hun leven.

Als je je van jongs af aan niet veilig hebt gevoeld, heeft dat op latere leeftijd invloed op jouw lichaamsspanningen en op de wijze waarop je voor jezelf veiligheid probeert te vinden.

Heb je als kind een zorgeloze jeugd gehad, maar voel je je nu nooit echt veilig? Dan kan de oorzaak liggen in het feit dat je als volwassene iets traumatisch hebt meegemaakt waardoor je gevoel van veiligheid is aangetast. Denk bijvoorbeeld aan pesten op het werk, een inbraak, brand, een verkeersongeluk, enzovoort. nog veel meer.

Jouw huidige gevoel van veiligheid heeft te maken met je verleden. De spanning in je lichaam en je gedachten zijn daardoor gevormd.

Opgroeien komt eigenlijk voor iedereen wel met momenten van onveiligheid. Jouw ouders zijn vast niet perfect geweest, niemand is immers perfect. Dus velen van ons zijn iets tekort gekomen, of dat nu psychisch, emotioneel, of lichamelijk is. Als kind heb je manieren gevonden om dit gebrek te compenseren. Je zocht je toevlucht in eten, je wist hoe je jezelf onzichtbaar kon maken, of hoe je je kon dissociëren. Dit soort gewoontes blijft de rest van ons leven ons als we er niets aan doen.

Jezelf onveilig voelen is geen rationele keuze. 

Mijn ervaringen met het gevoel van veiligheid

Ik weet wat het is om je onveilig te voelen. Vroeger kon ik de precieze oorzaken ervan vaak niet achterhalen. Het was meer een algemene spanning, een soort onrust in mijn lichaam waardoor ik niet kon ontspannen en mijn emoties niet goed kon uiten. Maar ik had ook een duidelijk traumatische ervaring toen ik 19 jaar oud was. Er werd tijdens een vakantie ingebroken in mijn hotelkamer. Ik stond ik oog in oog met de inbreker en wist niet wat te doen. Vanaf dat moment voelde ik me nooit meer op mijn gemak als ik in een hotel verbleef. Het was uiteraard verre van prettig. Ik moest leren dit gevoel te verwerken.

De volgende dingen hebben mij het meest geholpen:
– professionele hulp van een haptonoom
– buiten in de natuur wandelen
– ademhalingsoefeningen om te ontspannen
– boksen
– hardop tegen mezelf zeggen dat ik veilig ben
– contact zoeken met lotgenoten

Verderop vind je diverse tips waarmee ook jij je veilig kunt voelen.

Veiligheid kun je alleen maar ervaren vanuit jezelf

Veiligheid is een persoonlijk gevoel. Daarom hoeft jouw gevoel voor veiligheid niet hetzelfde te zijn als dat van een ander, ook al zitten jullie in dezelfde situatie. Een vriendin van mij voelde zich bijvoorbeeld compleet veilig als ze ‘s nachts in Amsterdam door het park fietste na een borrel met collega’s. Zelf moet ik er niet aan denken om dat te doen. Ik zou me niet zo veilig voelen als zij. Voel jij je veilig vanuit jezelf, thuis en op het werk? Of niet?

Het tegenovergestelde van je veilig voelen is je angstig voelen.

Ben jij een veiligheidsjunkie?

Veel mensen die zich niet echt veilig voelen, hebben de neiging om hun omgeving constant in de gaten te houden. Ze willen de controle erop niet verliezen en zijn zich continu bewust van de mensen om hen heen. Komen ze dichterbij? Willen ze iets zeggen? Verwachten ze een reactie? Via controle over de omgeving proberen deze mensen een gevoel van veiligheid voor zichzelf te creëren.

Een andere vaak voorkomende manier om veilig te blijven en jezelf te beschermen tegen gevaar, is het figuurlijk bouwen van een muur om jezelf. En hoe dikker deze muur is, hoe veiliger jij je voelt. Het is een mentaal schild dat jou beschermt tegen de buitenwereld. Maar het is een schijnzekerheid, want vaak voel je je achter dat schild alsnog gestrest en angstig.

En de vraag is natuurlijk ook: als jij een muur om jezelf heen hebt gebouwd, ben je dan wel daadwerkelijk vrij?

Veiligheid zit niet alleen in de externe omstandigheden, maar in de innerlijke beleving.

1. In je gevoelswereld

2. In je zenuwstelsel

3. In je gedachten

Gelukkig hebben we een overheid die investeert in veiligheid op straat. Gelukkig leven we in een vrij land, waar we kunnen gaan en staan waar we willen. Externe omstandigheden hebben dus zeker een bepaald effect op ons veiligheidsgevoel.

Laten we eens kijken naar wat jij kunt doen in verschillende situaties om je daadwerkelijk veiliger te voelen.

8 oefeningen om je veilig te voelen – het lichaam

Je lichaam liegt nooit over hoe het zich voelt.

Luister er dus goed naar. Zonder te oordelen, gewoon rustig luisteren. Blijf erbij. Het kan oncomfortabel zijn, misschien zelfs pijnlijk. Maar het is jouw lijf. Laat jezelf er zijn.

Uiteindelijk gaat het erom dat jij je veilig voelt en dat dit gevoel je niet door een ander afgenomen kan worden.

1. Gronden.

Gronden betekent letterlijk de grond onder je voeten voelen en ervaren dat je stevig staat.

Een klant van mij zei tijdens een coachsessie:
Ik was me er helemaal niet bewust van hoe prettig het is om de grond onder mijn voeten te voelen. Ik voel echt dat ik veel steviger op mijn benen sta en dat maakt me veel rustiger. Ik was eerder altijd veel meer bezig met wat er om me heen gebeurde.

Leestip: De ultieme gids om te gronden en stress te verminderen.

2. Hoe voelt je lichaam aan?

Check eens bij het wakker worden of midden op de dag hoe je lichaam aanvoelt. Kun je makkelijk en vrij ademhalen? Ben je gespannen of ontspannen? Scan je lichaam op eventuele ongemakken.

3. Zoek contact met een ander.

Mensen zijn gemaakt om verbonden te zijn met elkaar. Door contact te maken met anderen kun jij je eigen gevoel van onveiligheid van je afschudden.

4. Beweeg, zing of dans.

Als je je niet veilig voelt, kan spanning overheersen in je lichaam. Door te bewegen mobiliseer je de innerlijke energie en kom je los uit die stressvolle vecht- en vluchtstand.

5. Neem de tijd om alleen te zijn.

Zonder je even af en bedenk waar in het lichaam je je precies onveilig voelt. Dit doe je door de spanning in je lijf op te zoeken. Zit het in je hart, buik, handen of ergens anders? Ga er met je aandacht naar toe. Negeer het niet, maar zoek het bewust op. Alleen als je er aandacht aan besteedt, kun je het veranderen.

Leestip: Ebook en oefeningen om naar je lichaam te luisteren

6. Zoek een object dat veilig is.

Voel je je om een of andere reden onveilig, zoek dan een object in jouw omgeving waar jij je veilig bij voelt. Bijvoorbeeld die lekkere luie stoel, of je favoriete kledingstuk.

7. Laat je gevoelens gaan.

Maakt jouw gevoel van onveiligheid je bang, angstig, verdrietig of boos? Laat deze emoties gaan. Krop ze niet op, want dat verhoogt de spanning in je lichaam.

8. Doe iets waar je intens van geniet.

Een warm bad. Losgaan op muziek. Een massage. Mindful wandelen. Zoek iets wat bij jou past en waar je van kunt genieten. 

6 extra oefeningen om je veilig te voelen – het zenuwstelsel

Wat heeft het zenuwstelsel met veiligheid te maken? Laten we eerst iets dieper in het zenuwstelsel duiken, zodat jij precies weet hoe het werkt bij onveiligheid. Het is vooral belangrijk om te beseffen dat het eigenlijk helemaal automatisch werkt.

In dit artikel wil ik het vooral hebben over het autonome zenuwstelsel, omdat dit gedeelte het meest te maken heeft met veiligheid.

Simpel uitgedrukt: het autonome, of zelfstandige, zenuwstelsel bestaat uit twee delen, namelijk het gaspedaal (het sympathische gedeelte) en de rem (het parasympatische gedeelte).

Het autonome zenuwstelsel controleert en coördineert alle automatische functies van het lichaam, zoals de hartslag, spijsvertering en ademhaling. Over deze handelingen hoeven we nooit bewust na te denken en we lijken er ook nauwelijks invloed op te hebben.

1. Word je bewust van je eigen zenuwstelsel.

2. Haal rustig adem om je zenuwstelsel te kalmeren. Als we langzamer en langer in- en uitademen, activeren we de vagus nervus. Dit is de zenuw die in verbinding staat met onze organen. Een langzame ademhaling stuurt een signaal naar onze hersenen dat ze kunnen ontspannen.

3. Leg beide handen op je buik en adem diep in. Een diepe ademhaling zorgt ervoor dat je je parasympatische zenuwstelsel activeert voor rust, ontspanning en herstel.

4. Mediteer om je zenuwstelsel tot rust te brengen.

5. Luister naar Binaural Beats.

6. Ga de natuur in.

Het helende effect van de natuur wordt nog wel eens onderschat. Wist je dat een korte wandeling van 10 minuten in de natuur je al tot rust kan brengen? Recentelijk werd het verschil onderzocht tussen rust houden in de natuur en in de stad. Daaruit bleek dat de natuur voor veel meer rust en ontspanning in het lijf en zenuwstelsel zorgt. Groen is goed voor je gezondheid.

Wat je denkt heeft invloed op wat je voelt.

Hieronder staan een tweetal onderzoeken van experts die geloven dat gedachten invloed hebben op het gevoelsleven.

1. “Onze gedachten hebben invloed op onze gezondheid”.  Het boek van Elizabeth Blackburn en Elissa Epel bundelt een aantal wetenschappelijke studies die aantonen dat bepaalde gedachtepatronen invloed hebben op de lengte van de telomeren. Er wordt op wetenschappelijke wijze aangetoond dat een aantal negatieve denkgewoonten via DNA-expressie een negatieve invloed op onze gezondheid hebben.

2. Louise Hay is iemand die ervan overtuigd is dat liefdevolle gedachten helend werken. Ze gaat uit van zelfliefde. Door jezelf lief te hebben en liefdevolle gedachten te koesteren, kun je jezelf helen. Zij schreef hierover onder andere het boek Heel je leven.

Wat kun je zelf toepassen om je veiliger te voelen?

1. Focus op je ademhaling
2. Wees in gedachten lief voor jezelf.
3. En zeg tegen jezelf dat het hier en nu veilig is.

Je mag je onveilig en angstig voelen. Veroordeel jezelf niet voor het feit dat je soms zo voelt. Erken dat het iets is wat je op dat moment zo voelt, wees lief voor jezelf.

4. Spreek je gevoelens uit naar anderen, of schrijf ze op papier.
5. Leg de focus op je zintuigen. Wat zie ik? Wat hoor ik? Wat voel ik?

Onveiligheid heeft vaak niet met het nu te maken, maar met het verleden of de denkbare toekomst.

6 methodes als je moeite hebt met je veilig voelen.

– TRE
– Sensomotorische therapie
– Bokscoaching
– Massagetherapie
– Body & mind sessies
– Ademhalingsoefeningen

Heb je een complex trauma of PTSS, dan zijn gerichte en soms intensievere behandelingen de oplossing. De therapieën die hier vaak in het behandelplan worden meegenomen zijn, EMDR, Cognitieve gedragstherapie, Exposure therapie, psycho-educatie, va therapieën, ACT of schematherapie. Een goede klik met de therapeut en vertrouwen in het behandelcentrum zijn belangrijk.

Er zijn heel veel tips te vinden om je veilig te voelen, in dit artikel heb je er een paar gelezen. Het blijft natuurlijk aan jou om er iets mee te doen. Alleen jij kunt het initiatief nemen. Heb je hulp nodig als je eenmaal bent begonnen? Dan kun je altijd contact met mij opnemen.

Geef jezelf de tijd en de ruimte om je veiliger te gaan voelen. Het hoeft niet allemaal binnen een dag geregeld te zijn!