Er zijn talloze dikke boeken geschreven over het EQ, of emotionele intelligentie. De kenmerken. De valkuilen. De eigenschappen van mensen met een hoog EQ. Testen. Assessments. De geheimen. Het belang van emotionele intelligentie op de werkvloer. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Het onderwerp is duidelijk in trek. Mensen googlen zich een slag in de rondte op zoek naar artikelen waarin de kernpunten van het EQ worden beschreven. We willen meer weten, leren en ontdekken. Maar willen we ook meer voelen…?
Je EQ verhogen zonder emoties te uiten
Als ik me een weg baan door al het beschikbare leesmateriaal, lijkt het alsof je je EQ kunt verhogen zonder daadwerkelijk emoties te voelen of te uiten. Dat is vrij gek, toch? We willen emotioneel intelligenter worden, maar tegelijkertijd doen we net alsof echt voelen en emoties tonen er niet bij hoort.
Maar misschien is het niet zo gek als het lijkt. Want ga eens na voor jezelf: heb je ooit echt zin in een driftbui? Voel je echt de behoefte om een potje te janken op kantoor? Wil je je eenzaam voelen in een groep? Wil je je echt kwetsbaar opstellen en je diepste angsten delen?
Vaak niet, toch? Dat werkt misschien voor anderen. Maar niet voor jou.
Ik hoor geregeld ondernemers en managers praten over hoe ze binnen hun organisatie het EQ van werknemers willen verhogen. Maar als ik dan vraag of ze daarvoor moeilijke gesprekken over emoties willen voeren, kijken ze me verbaasd aan. Praten over de angsten van mensen? Ontdekken hoe ze omgaan met frustratie op het werk? Moet dat dan?
Het lijkt mij van wel.
De vijf pijlers van Daniel Goleman:
1. Zelfbewustzijn
2. Zelfregulering
3. Motivatie
4. Empathie
5. Sociale vaardigheden
Op zich is dat een mooie, concrete opsomming van vaardigheden. Het zijn dan ook zeker waardevolle pijlers. Maar waar hoe passen ‘gevoel’ en ‘emoties’ in dit rijtje? En ‘kwetsbaarheid’? Waarom worden deze dingen niet expliciet genoemd?
Kwetsbaarheid betekent onzekerheid. Je moet je bloot durven geven en emotionele risico’s durven nemen. Voor kwetsbaarheid is altijd een zekere hoeveelheid moed nodig.
Heb je een hoog EQ? Dan heb je mijns inziens de moed in je om moeilijke emoties te laten zien. Je durft angst en gevoelens van liefde en pijn delen. Daarbij weet je dat je mogelijk gekwetst kunt worden en dat je mogelijke gevoelens van schaamte zult moeten confronteren.
In de theorie van het verhogen van het EQ wordt daar doorgaans weinig aandacht aan besteed.
De meeste ondernemers en managers hopen dat het verhogen van het EQ puur een kwestie is van mentale oefeningen. Meer ratio dan gevoel dus. Om deze mentaliteit te verduidelijken keren we terug naar Golemans vijf pijlers.
1. Zelfbewustzijn
Voorbeeld: ik ben me bewuster geworden van mijn gedachten en eigen gevoelens. Tijdens vergaderingen voel ik dat een bepaalde collega mij constant irriteert.
Twee oplossingen die dan vaak worden aangedragen:
1. Ik ga proberen te accepteren dat deze collega gewoon zo is.
2. Ik ga met hem of haar in gesprek om te vertellen wat ik vind.
Ik heb nog nooit iemand horen zeggen: “ik ga eens onderzoeken waar deze gevoelens van irritatie precies vandaan komen. Hoe voelt deze irritatie precies in mijn lijf? Wat gebeurt er als ik bij dit gevoel blijf?”
2. Zelfregulering
Voorbeeld: ik ben in staat om mijn boosheid te reguleren en niet direct uit mijn slof te schieten. Vroeger was ik boos als een collega een opdracht niet goed had uitgewerkt, of niet op tijd had ingeleverd. Nu kan ik het makkelijker loslaten.
Mijn vraag: wat doe je als de boosheid niet helemaal is verdwenen en je blijft dwarszitten de rest van de dag? Hoe raak je die spanning kwijt?
Antwoord: dat lukt eigenlijk niet zo goed.
Regulatie is zeker een belangrijke vaardigheid om te hebben. Maar het gaat niet naar de kern van het probleem. Want wat maakt je zo boos? Wat zegt deze boosheid over jou? Wat als je bij de boosheid blijft?
3. Motivatie
Veel ondernemers en managers zijn meesters in het motiveren van mensen. Ze staan niet voor niets aan het roer van een team. Ook zijn deze mensen intern gemotiveerd en hebben ze een positieve blik op de wereld.
Hoe voelt het om gemotiveerd te zijn? Geeft het een extra drive? Geeft het gezonde spanning? Maakt het je vrolijk? Of komt de lat er juist te hoog door te liggen?
Met andere woorden: wat doet het met je gevoelens?
En stel je eens voor dat je motivatie ineens wegvalt. Wat doet dat met je? Wat als je daardoor in een burnout terecht komt? Hoe ga je daarmee om? Welke emoties maakt zo’n situatie los?
Dit zijn allemaal vragen die niet worden gesteld.
4. Empathie.
Met emoties kun je jezelf afstemmen op een ander. Als je daar goed in bent, dan word je vanzelf een goede luisteraar. Beter leren luisteren doe je niet alleen met je oren en je verstand. Echt luisteren doe je met je hart.
Dat klinkt als een zweverig trucje, maar dat is het helemaal niet. Luisteren met je hart is oprechte interesse tonen voor een ander.
Empathie toon je vooral door stil te zijn.
Met empathie kun je een ander in het middelpunt plaatsen. Maar ben je ook empathisch als het gaat om jouw eigen gevoelens? Kun je accepteren wat jij werkelijk voelt? Luister je naar je eigen verhaal met compassie en kun je die innerlijke emoties vrij laten stromen?
Of blijf je liever luisteren naar anderen, zodat je de confrontatie met jezelf uit de weg kunt gaan?
5. Sociale vaardigheden
Voor sociale vaardigheden geldt: oefening baart kunst. Duidelijk communiceren kun je leren. Conflicten oplossen kun je leren. Grenzen aangeven kun je leren.
Maar ook hierbij kun je gevoelens en emoties betrekken. Ga je conflicten altijd uit de weg? Zo ja, waarom is dat? Durf je je kwetsbaar op te stellen als je je standpunten deelt? Of krop je al je frustraties van de dag op en moeten ze thuis aan de eettafel alles aanhoren?
Zoals je ziet zijn alle vijf pijlers van Goleman te verbinden met emoties. Alleen moeten daarvoor vragen gesteld worden die de meeste mensen negeren.
We hebben liever een rationeel gesprek. Dat voelt veiliger.
We zijn allemaal mensen van vlees en bloed. Onze emoties en gevoelens maken het leven juist zo mooi en interessant. Daarmee kunnen we liefde voelen, vreugde ervaren en elkaar stimuleren. En we kunnen ook verdriet en pijn met elkaar delen.
Alle aspecten van het leven zijn in meer of mindere mate emotioneel. Loop dus niet weg voor dat deel van het mens-zijn. Omarm het juist!
Een goede leider durft vanuit kwetsbaarheid te verbinden
Ik kan me geen goede ondernemer of manager voorstellen die niet kwetsbaar durft te zijn. Ik daag daarom iedere leidinggevende uit om de confrontatie met zijn of haar eigen gevoelens en emoties aan te gaan. Om echt te voelen. Geen geanalyseer, geen rationele reflectie achteraf. Maar echt ervaren in het moment.
Of dat nu angst is, vreugde waardoor je zou willen dansen, of boosheid waardoor je de hele wereld bij elkaar wilt brullen: het maakt niet uit. Als je maar in staat bent deze gevoelens echt te voelen en vervolgens te delen. Dan heb je pas echt een hoog EQ.
Twee tips om echt emotioneel intelligenter te worden.
1. Durf kwetsbaar te zijn
2. Durf je gevoelens en emoties te uiten.
Ben jij deze uitdaging al met jezelf aangegaan? Of wil je dit graag en ontdekken hoe het werkelijk zit met jouw emotionele intelligentie? Kom dan vooral eens bij mij langs, je bent van harte welkom! Ik geef coaching in Rotterdam en omgeving.
