TMS - Tension Myositis Syndroom met Saskia de Bruin

TMS, authentiek leven en emoties

Lizet: Van harte welkom bij de Nederlandse podcast over de meest mooie body-en mindmethodes. Vandaag gaan we het hebben over TMS, een mooie term. Maar wat is het precies, en wat kun je ermee? Daarom is mijn gast vandaag Saskia De Bruin, zij is schrijver van meerdere boeken, onder andere het boek Weg van de pijn, en een boek over onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Ze gebruikt haar eigen zoektocht als inspiratiebron voor haar boeken en cursussen. Dus zet je schrap en luister naar wat TMS is. Van harte welkom, Saskia! Leuk dat je er bent.

Saskia: Ja!

0m37s: Wat is TMS?

Lizet: Vertel eens: TMS…

Saskia: Ja, TMS is een term die John E. Sarno heeft bedacht, dat is een Amerikaanse revalidatiearts, hij is inmiddels overleden. Hij is heel oud geworden. Ik heb nog een keer met hem gemaild, contact gehad, dus dat is heel leuk. Het staat voor Tension Myositis Syndrome.

Lizet: Dat klinkt heel mooi.

Saskia: Ja. Tension gaat dan over spanning, en Myo wil zeggen spieren, en Syndrome wil zeggen dat het een herhalend patroon is van klachten. Dus hij zag die onvoldoende verklaarde klachten, mensen die chronische pijn hebben, chronische klachten hebben… Hij zag dat dat een oorzaak heeft, die spanning, en die spanning zet je ook in je spieren, en dat heeft allerlei effecten op je lijf, en dat kan chronisch worden. Jij zei net: “Zet je schrap”. Eigenlijk is dat de oorzaak van heel veel chronische klachten is dat we ons soort van ‘innerlijk schrap zetten’. Dat is wel apart dat we zo’n uitdrukking hebben. Dus er zijn heel veel van die uitdrukkingen die iets zeggen over je lijf: “te veel op je nek nemen”, “te veel hooi op je vork”, “een steen op je maag hebben”,… Allemaal van dat soort lichamelijke uitdrukkingen die eigenlijk heel veel verklappen over dit soort patronen.

2m02s: Emoties als mogelijke oorzaak voor chronische klachten

Lizet: Ja en ik weet dat jij het boek Weg van de pijn hebt geschreven, dat heb ik ook gelezen. Daarin komt TMS ook heel erg naar voren. Je hebt de uitleg gegeven wat het is, maar is het zo dat chronische ziekten, dat dat dan niet zozeer lichamelijk is maar dat dat meer psychisch is?

Saskia: Nou, misschien is het wel goed om een onderscheid te maken tussen chronisch ziek en chronische klachten. Want het is natuurlijk altijd goed als je langdurige klachten hebt, om wel eerst naar een arts te gaan en dat goed te laten bekijken.

De meeste klachten die blijven, die chronisch zijn, die staan ook onder invloed van spanning en emoties.

Ik ben niet zo rigoureus om te zeggen van: “Alles wat de artsen doen dat klopt niet en alles wat alternatief is, is goed”. Ook niet andersom. Ik denk dat het heel belangrijk is om het samen te bekijken en om een holistische kijk te krijgen op gezondheid. En wat heel erg aan de hand is, is dat emoties eigenlijk niet meegenomen worden bij heel veel lichamelijke problemen. Zelfs nu zie je dat, ook in deze tijd, dat wat deze hele coronatijd met ons doet, al die emoties, angsten, spanningen,… dat wordt eigenlijk niet goed meegenomen in onze aanpak, in onze gesprekken, in onze visie daarop. Dat is een teken van iets dat al veel langer gaande is, namelijk dat die emoties geen plek meer hebben, of veel te weinig plek hebben.

Lizet: En zeg je dan dat er, doordat er weinig aandacht is voor emotie, dat dat op je lijf slaat? Dat dat impact heeft op fysieke klachten?

Saskia: Ja, we zitten in een beetje een mechanistische visie op gezondheid. Ergens in vroegere tijden was er een Franse filsoof, Descartes, en die zei: “Ik denk, dus ik ben”. En dat is eigenlijk het begin van het feit dat wij ons lichaam zien als een machine die kapot kan gaan, en niet als een geheel van allerlei biologische, neurologische, hormonale en emotionele aspecten. Die emoties zijn een beetje op de achtergrond geraakt. Het is ook ingewikkeld voor een arts. Het is veel makkelijker om gewoon een thermometer in te steken en te zeggen: “Hup, verhoging. Aspirientje erin en dan kunnen we het oplossen”. Of er brandt een lampje op het dashboard van je auto en dan denk je: “Ok de olie is op, olie erin en klaar”. Maar zo eenvoudig is het lichaam niet. Het lichaam is veel complexer en daarin spelen ook emoties een belangrijke rol.

4m52s: Over het boek Weg van de pijn, en over zuurstoftoevoer in je lichaam

Lizet: Ja, en als je kijkt naar de body- en mindmethodes, dan hoor je vaak dat emotie zich in het lichaam kan vastzetten. Is dat in jouw boek iets waar je aandacht aan besteed? Hoe dat dan gebeurt en hoe je daar op een manier mee kan omgaan zodat dat zich minder vastzet?

Saskia: Het eerste boek gaat eigenlijk vooral over mijn zoektocht, van hoe ik in chronische klachten verzeild raakte en heel veel methodes, alle kanten heb opgezocht tot ik bij dokter Sarno kwam, en hij dan uitlegde hoe het volgens hem in elkaar zat. En daar herkende ik mezelf zo erg in. Ik schreef al in het nawoord van dat boek van: “Morgen ligt het boek in de winkel en de dag daarna ontdek ik waarschijnlijk weer iets nieuws”, en dat is het tweede boek geworden.

En toen ben ik in contact gekomen met een neuroloog, en die heeft een nog wat bredere, ruimere visie op die klachten en hoe dat verklaard kan worden door hoe ons emotionele brein werkt.

Sarno gaat er heel erg vanuit dat spanning en emoties impact hebben op je hele systeem, ook op je neurologische systeem en je zenuwstelsel.

En dat je onder invloed van emoties soms de zuurstoftoevoer in bepaalde gebieden van je lichaam kan vernauwen, en dan krijg je daar pijn. Dus een heel simpel voorbeeld is kramp in je kuiten, dat heeft iedereen wel eens, je bent dan niet ‘stuk’ maar het doet wel ongelooflijk pijn. Nou, als je kramp in je kuiten hebt dan spring je uit je bed ’s nachts en dan probeer je die spier weer te strekken zodat dat bloed weer gaat stromen en zodat die pijn weg is. Maar je kan je voorstellen als je bijvoorbeeld het spit hebt in je rug, dan kan je die kramp er niet uit strekken en dat kan ongelooflijk pijn doen. Dus het is niet zo dat die methode zegt dat die klachten niet echt zijn, alleen ze staan onder invloed van het zenuwstelsel en van je hele neurologie en van je emotionele brein. Dat wordt gestuurd door het onbewuste, dus je bent op de een of andere manier niet in contact met iets in het onbewuste en met je emoties. En daardoor ontstaan die klachten.

Lizet: Ja en ik hoor je ook zeggen, en dat vond ik zelf een mooie uitleg in het boek, van dat het vooral ook is omdat er te weinig zuurstof op die plek komt waar je last van hebt. Ik weet nog dat ik ook het boek van die professor zelf heb gelezen, en ik vond het mooiste voorbeeld dat op het moment dat je honderd mensen zou testen met een hernia dat er misschien vijftig last hebben, terwijl de andere vijftig eigenlijk ook een hernia hebben maar geen last hebben. En ik vond dat zo boeiend om te denken ja hoe kan dat nou? Dat de ene dus precies dezelfde klacht kan hebben op het beeld, terwijl de ene pijn heeft en de andere geen pijn heeft. En toen las ik bij jou in het boek dat die zuurstof daar minder komt.

Saskia: Ja, dat werd ook wel vastgesteld hoor. Dus het tweede boek heb ik samen met Marten Klaver geschreven, een neuroloog. Zijn vrouw is ook neuroloog en die heeft heel veel onderzoek gedaan naar mensen met fybromyalgie, chronische pijn in spieren en bindweefsels. Zij heeft dat ook aangetoond dat er echt minder zuurstof is in de pijnlijke gebieden bij mensen met fybromyalgie.

8m35s: Het onderdrukken van emoties kan overal invloed hebben

Lizet: En is het dan zo, misschien hebt je dit al gezegd dan daarvoor excuus, dat als je emoties onderdrukt dat er minder zuurstof is in je bloed? Of is dat een beetje zwart-wit?

Saskia: Ja dat is een beetje zwart-wit. Daarom heb ik ook dat tweede boek geschreven. Sommige mensen hebben pijnklachten, en die kunnen in de grote lichaamsspieren voorkomen. Vooral in de rug, onderrug, de nek, waar ik het erg had, kan ook op andere gebieden, maar dus vooral in de spieren en spierweefsels. Maar er zijn ook nog andere klachten en daar is die verklaring van Sarno eigenlijk niet afdoende voor. Want er zijn ook mensen die duizelingen hebben, of een piep in de oren, of die zijn overspannen, of die hebben steeds slikproblemen, of die hebben een kaak die helemaal uit zijn voegen hangt en pijn doet, of die hebben alsmaar buikpijn of prikkelbaredarmsyndroom, zo noemen we dat dan, we bedenken heel graag diagnoses.

Die klachten kun je eigenlijk niet verklaren alleen maar door die visie van het zuurstoftekort. En Klaver, die neuroloog, die zegt dan van wat er gebeurt is dat die emoties in het onbewuste allemaal willen worden uitgedrukt.

Emoties willen expressie vinden.

Als die expressie niet ontstaat, dan gaan in hetzelfde hersengebied als waar die emoties ontstaan en tot uiting komen andere functies verstoord worden, want ook andere lichaamsfuncties ontspringen in dat brein. Dus als die emotie er niet uit kan, zoals een traan, huilen bijvoorbeeld, dan komt die emotie eruit in de vorm van een klacht. Het is ook heel persoonlijk waar dat dan aanpakt. Dat is ook van je zwakke plek. Of wat Sarno uitlegt is dat mensen vaak onbewust ook klachten uitkiezen die in de mode zijn. In een tijd dat er heel veel bekkeninstabiliteit is, gaan mensen eerder bekkeninstabiliteit onbewust ook laten ontstaan. Nu ontstaat er heel veel wat men noemt longcovid, en daar is nu heel veel onderzoek naar. Daar zijn wij nu ook met de stichting een onderzoek naar aan het doen, de stichting Emovere, die mensen helpt om meer over dit hele fenomeen te begrijpen. Daaruit blijkt dat onze aanpak ook mensen heel snel van die longcovid af kan helpen. Dat is dus waarschijnlijk een aanwijzing dat daar emoties ook een rol spelen.

Dat is wat Sarno heel goed uitlegt, is dat er emoties zijn, herinneringen, ervaringen, trauma’s, die zo akelig zijn of zo moeilijk zijn om te voelen, dat je die verdringt naar het onbewuste. Dat doe je onbewust, dat is een overlevingsmechanisme dus daar kan je niks aan doen, dat kan je ook niemand kwalijk nemen. Die verdring je naar het onbewuste, en dan heb je klachten nodig in je lichaam om al je aandacht op te richten, zodat ze afgeleid zijn van die emotie. In mijn geval was dat heel duidelijk toen had dat veel met de dood van mijn vader te maken. Dat was zo heftig om te voelen dat ik daar eigenlijk niks mee kon, en onbewust heb ik die klachten laten ontstaan, gecreëerd, en daar was ik dan de hele tijd mee bezig. Dus je ziet, met dit soort klachten zit er vaak een obsessief aspect aan, dat je er vaak heel veel over piekert, heel veel verschillende therapieën doet, heel veel verschillende dingen probeert, er heel veel over praat, heel veel gedrag wordt daardoor beïnvloed. Dus je bent daar vaak heel veel mee bezig, met die klachten.

 12m37s: De noodoplossing van ons lijf, wanneer emoties te veel zijn

Lizet: Dus eigenlijk is het een soort afleidingsmanoeuvre…

Saskia: … van het onbewuste.

Lizet: Ja, van het onbewuste. Bij jou was dat het overlijden van je vader, daar willen we ons voor niet mee bezig houden. Dus het lijf bedenkt, maar dat is een verkeerde term, wat anders.

Saskia: Eigenlijk is dat heel briljant. Want het lijf bedenkt een noodoplossing om staande te blijven. Emoties, zegt Klaver, emoties zijn altijd eeuwig en alomvattend. Zoals dat voor een baby’tje is. Een baby’tje, die is nog helemaal in contact met dat onbewuste, dat valt helemaal samen daarmee. En als er dan iets gebeurt en dat baby’tje schrikt, dan is dat alles, dan is dat de hele wereld. En in ons onbewuste blijft dat ook zo, alleen we groeien op. We ontwikkelen ons denkvermogen en we kunnen relativeren, dat zijn andere gebieden in de hersenen. Maar in dat emotionele brein, in dat onbewuste, daar blijft datzelfde gevoel van deze emotie zo groot, en altijddurend en alomvattend, die kan ik niet aan.

13m52s: Wees niet bang van je emoties

Lizet: En dan hoor ik eigenlijk ook nog van wat je net zei, van: “In het emotionele brein, emoties willen geuit worden”. Dus klopt het dan als ik zeg van: “Ok, we hebben dat onderbewuste, daarin is iets opgeslagen wat allesomvattend is. Maar als dat een uiting zou krijgen, dan is de impact minder daarvan”?

Saskia: Ja, het is hetzelfde idee als een kindje wat bang is voor een spook onder zijn bed. Als je niet gaat kijken dan wordt dat spook steeds groter en gevaarlijker, en dan zit die er ook altijd, en bij het minste, het geringste, voel je alweer die angst opkomen. Maar als je onder het bed kijkt dan denk je: “Oh, daar liggen alleen maar stofwolkjes, ik was gewoon heel erg bang”. En zo is dat soms met die emoties ook.

Bij mij was dat best een heftige emotie naar aanleiding van het overlijden van mijn vader. En daar zitten altijd wel andere gebeurtenissen aan, het is meestal niet één ding, soms wel. Maar door daarmee in contact te komen kun je ook ontdekken dat je volwassen bent en dat je die emotie kan dragen, dat je die kan voelen, dat je die kan uiten, dat je die kan delen met iemand, dat je getroost kan worden, dat je gerustgesteld kan worden. En dan kan die een uitdrukking vinden in je lichaam. Je lichaam wil eigenlijk het liefste dat uitdrukken. En dat heeft gewoon heel weinig plek. Dat zie je ook nu in deze tijd, of je nu voor of tegen al die visies of maatregelen bent, maar de emoties die dat oproept die moeten een plek krijgen. Of dat nou waar is of niet, maar die emotie moet gehoord worden. Als een kind verdrietig is, dan kan dat ook om een onterechte reden zijn maar dat verdriet moet toch geuit worden, en er moet toch troost komen.

15m40s: SOLK-klachten

Lizet: Ja want je zei net dat jullie met de stichting ook bezig zijn met een onderzoek rond longcovid en dat jullie daar een aanpak voor hebben. Ik was heel benieuwd hoe dat werkt.

Saskia: Nou ja, de aanpak is eigenlijk dezelfde als die we met SOLK-klachten doen.

Lizet: SOLK-klachten?

Saskia: Ja, dat zal ik even uitleggen. SOLK is een afkorting, alle huisartsen kennen die, en dat staat voor Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Het is een rotterm, maar we moesten iets bedenken met zijn allen om te weten waar het over gaat. TMS gaat heel erg over, ja dat is de Amerikaanse naam want zij kennen onze afkorting niet, dat gaat heel erg over die pijn in de spieren, maar SOLK is veel breder. Dat gaat over vermoeidheidsklachten, dat gaat over pijnklachten, dat gaat over stemmingsklachten, dat gaat over neurologische klachten, dus dat is een veel groter palet. En dat is hoe wij het in Nederland noemen, maar het principe is precies hetzelfde.

En met die longcovid moeten we natuurlijk niet denken dat alle klachten die overblijven na Covid dat dat SOLK is, dat wil ik zeker niet beweren, want er zijn ook mensen die hebben echt longschade, die hebben op de IC gelegen, dat kan heel lang klachten geven. Dus dat moet eerst bekeken worden. Maar als er helemaal geen lichamelijke bronnen zijn te vinden, het gebeurt bijvoorbeeld ook vaak dat iemand longcovidachtige klachten heeft terwijl die helemaal niet erg Covid heeft gehad, dan moet je even wat breder kijken. Daar zijn we nu mee bezig. Daar zijn ook ziekenhuizen mee bezig, want ook cognitieve gedragstherapie blijkt in veel gevallen te helpen bij longcovid. Maar dan hebben we dus ook een holistische kijk nodig. Niet alleen maar zoeken naar “is er iets stuk”. Dan denk ik nog aan wat jij net zei over die hernia: wanneer er iets pijn doet hebben wij de neiging om te kijken al met de blik van “er moet iets stuk zijn”. En dan sla je automatisch die emoties over. Als je die emoties er bij betrekt dan wordt je blik veel breder.

17m52s: Emoties kunnen angstaanjagend zijn, maar ze zijn waardevol

Lizet: Nu zijn sommige mensen een beetje bang voor emoties.

Saskia: Ja, wij allemaal. Onze hele cultuur is bang voor emoties.

Lizet: Jij hebt een pad gelopen waarop je dat eerst hebt onderdrukt, en vervolgens ben je waarschijnlijk meer uiting gaan geven aan je emoties.

Saskia: Ja.

Lizet: Wat is de waarde, voor jou, dat je nu wel je emoties kan uiten? Omdat veel mensen dat eigenlijk heel spannend vinden en denken “nou daar wil ik helemaal niet heen, want dat is veel te heftig”. Jij hebt het doorlopen. Wat is er veranderd in jouw leven sinds je dat wel doet, of sinds er meer ruimte voor is?

Saskia: Ja, dat is een mooie, ingewikkelde vraag. Ik heb het een beetje van mijn ouders afgekeken hoe zij met emoties omgingen, en ik ben heel erg hoofdig geworden, wat veel mensen zijn. Dat is ook heel erg geaccepteerd in onze cultuur. Er zijn ook veel oordelen over emoties, van “stel je niet aan”, of “doe niet zo wijvig”, of “wees eens flink”, “zet je schrap”… whatever we tegen elkaar zeggen. Dus het heeft aanzien om niet al te emotioneel te zijn te zijn. Terwijl alle kunst, alle creativiteit, alle mystiek, alle theater, alles komt voort uit emoties.

Wij zijn emotionele wezens, wij zijn sociale dieren en hebben het nodig om juist met emoties te leven.

Ik denk dat we daar echt ziek van worden als dat niet zo gebeurd. Dus mijn leven is veel rijker en losser en ruimer, en mijn lijf is veel zachter geworden. Ik ben ook veel creatiever geworden, ik kan bijvoorbeeld veel makkelijker schrijven. Maar die neiging om te zoeken naar “er moet iets stuk zijn”, dat zit ons in de weg. In het tweede boek, over SOLK, leg ik uit dat bijvoorbeeld iemand die een ledemaat mist, dat die fantoompijn kan hebben. En dat laat ons zien dat die pijn in die hand die er niet meer is, dat dat dus niet in die hand zit maar in onze hersenen. Zo moeten we ook naar dit soort klachten kijken.

Als je prikkelbaredarmklachten hebt of zo noemen we dat dan, dat zit niet in die darm alleen, ons hele wezen is daarbij betrokken. Heel veel kinderen hebben buikpijn als ze bang zijn om naar school te gaan, of als ze ruzie hebben met een vriendje. Heel veel mensen kennen het gevoel van zenuwachtig zijn wanneer ze ergens naartoe moeten, of voor een optreden of voor een toneelvoorstelling, dat je helemaal beroerd bent van de zenuwen. Als we verlegen zijn blozen we, als we opgewonden zijn hebben we een erectie, dus ons lichaam reageert op emoties en met klachten zijn we dat ineens vergeten. Daarmee doen we onszelf echt tekort, want we zijn emotionele wezens. 

21m00s: Het belang van expressie

Lizet: Je zegt nu, we doen onszelf tekort. Is dat ook als je naar jezelf kijkt en je zegt “ik ben hoofdig geworden”, dat je eigenlijk jezelf en je eigen expressie tekort hebt gedaan?

Saskia: Zeker! En ik heb het idee, je kan niet een klein beetje van je emoties afsnijden en dan in de rest van je leven wel heel emotioneel zijn. Dus ik merkte… in mijn geval had het heel veel te maken met mijn vader, mijn ouders zijn gescheiden toen ik jong was, dat was heftig. En mijn vader die werd alcoholist en die werd op een gegeven moment dood gevonden in zijn huis. En ik heb dat verder niet in mijn boek geschreven, maar ik vond het altijd heel naar als hij opbelde en hij dronken was. Hij was een hele lieve man, heel creatief, een heel gevoelig iemand, maar hij kon daar ook niet goed mee omgaan, ook niet goed geleerd. Hij kon er misschien ook niet zo veel aan doen. Hij werd dood gevonden in huis, en ik vond het heel naar… hij belde vaak, en dan oeverloze gesprekken, en als je dronken bent, de volgende dag weet hij het toch niet meer. Dus ik had mij voorgenomen, omdat ik dan ook vaak nog een uur ofzo daar akelig van was, om te zeggen wanneer hij dronken was van “Pa, ik heb nu geen tijd, ik bel je morgen terug”. En dan belde ik hem morgen, en dan waar hij gewoon weer nuchter en dan kon ik wel gewoon met hem kletsen.

Dat leek mij gewoon een onschuldige oplossing, want ik wilde ook niet iedere keer boos worden. Maar de eerste keer dat ik dat deed, werd hij de volgende dag dood gevonden in huis. Dus ik had tegen hem gezegd van “Pa, ik heb nu geen tijd, ik bel je morgen terug”. En de volgende dag was hij overleden. En zonder dat ik dat wist zat daar zo’n schuldgevoel op en zo’n onvoelbaar, niet te hanteren gevoel. Maar het erge is: dat is dan bevroren, gestold eigenlijk, maar alle andere emoties die raken dan ook op de achtergrond. Je kan niet dat stukje bevroren houden en de rest allemaal laten stromen. Dus het zat in alles in de weg. En door daar weer met allerlei hulp bij te komen kon dat weer gaan stromen, en gaat alles weer meer stromen.

23m23s : Advies voor de luisteraars

Lizet: Voor de mensen die luisteren, en die van zichzelf weten: “Ik heb het lastig met emoties te tonen, er dichterbij te komen”. Wat zijn dingen die jij zou adviseren om te gaan doen?

Saskia: John Sarno, die zegt dat het vooral over boosheid gaat. Dat het een soort verborgen boosheid is, of boosheid die je niet mag voelen van jezelf. Ik was misschien onbewust boos op mijn vader dat die mij dit had aangedaan, of dat die me verlaten had in etappes, eerst door de scheiding en later door te overlijden, dat kan. Maar ik geloof dat er ook schuld, dat dat ook een belangrijke emotie is. Verdriet, kan ook een emotie zijn die heel moeilijk te verdragen is voor jezelf.

Ik geef zelf veel schrijftraining, ik doe veel dagboekschrijven, soort van reflectief schrijven, een van mijn boeken heet ook Schrijvend tot jezelf komen. Dus om meer jezelf te leren kennen door te schrijven. En als ik dan vraag aan mensen van: “schrijf eens over moeilijke ervaringen in je leven”, dan is dat vaak heel moeilijk. Maar ik bijvoorbeeld vraag: “Als een ander, een klein meisje of een kleine jongen was overkomen wat jou is overkomen, wat zou je dan voelen? Wat zou je daar dan van vinden?”, dan komen die emoties soms wel. Dus ik kan mij herinneren, ons buurmeisje verloor haar moeder. Toen was zij ongeveer zeven, dat was de leeftijd dat mijn ouders gingen scheiden, en zij stond met een tekening bij de kist van haar moeder, en toen voelde ik eigenlijk pas hoe ik me voelde toen ik zo klein was een verlies, een andere soort verlies, leed. Dus soms kan je door het te verplaatsen naar een ander, kan je het pas voelen. Want het lastige aan dit is, dat je het dus echt niet weet.

25m25s: Een zoektocht in je onderbewuste

Lizet: Nee, want je hebt het over het onderbewuste, maar hoe weet ik nou voor mezelf wat er in mijn onderbewuste zit? Want ik heb het juist weggedrukt, want ik wil het helemaal niet voelen. En misschien weet ik wel dat de spanningsklachten ergens mee te maken kunnen hebben, maar dat heb ik niet beraad.

Saskia: Nee, maar je kan soms wel aanwijzingen vinden van wanneer spelen die klachten en op wat gebeurde er toen. Dus bij mij kwamen mijn klachten op toen ik mijn huidige man tegen kwam, met hem een relatie begon, en onbewust was ik ergens heel erg bang om weer zo’n verlies te lijden. Dus ik had heel veel moeite om me echt te binden, en toen kwamen die klachten. Dus die trigger, van oh, ik ga me nu weer zo aan iemand verbinden en die kan ik ook verliezen, dat was bij mij de trigger dat die klachten begon. Dus je kan soms, en dat gaat vaak beter met een therapeut of met iemand die verstand heeft van die klachten, kun je soms kijken van wat gebeurde er. Wat speelde er in je leven op het moment dat die klachten begonnen? Dus dat gegeven kan soms helpen, soms in creatieve dingen kan je dat tegenkomen.

Collages maken doe ik bijvoorbeeld veel ook met mensen. Het onbewuste spreekt soms makkelijker in beelden, en dan knip je ineens een beeld uit van iemand die helemaal alleen op een kruispunt staat ofzo. Nou, dat kan een aanwijzing zijn van: “goh, wanneer voelde je je alleen in je leven?” Of: “In wat voor situaties kreeg je dat gevoel?” Dus creatieve ingangen kunnen soms ook helpen.

27m01s: Therapeutische hulp

Lizet: Dus ergens hoor ik schrijven en creativiteit. Ook hoor ik je zeggen therapeut of cursus…

Saskia: Ja, of lichaamswerk. Sommige therapeuten zijn in heel goed in lichaamswerk en die kunnen het lichaam heel goed lezen en zien van oh, jij trekt je hart een beetje in, alsof je het probeert te beschermen. Doe het nog eens wat erger, en wat voor gevoel heb je daar dan bij als je dat doet? Of je loopt helemaal met je schouders omhoog, of je kin is omhoog, heb je het gevoel dat je nog maar net je hoofd boven water kan houden? Zij hebben zo van die lichamelijke ingangshoeken om bij die onbewuste emoties te komen. Sommige gesprekstherapeuten die zijn heel goed erin om aanwijzingen op te pikken. Bijvoorbeeld wanneer jij over een verlies vertelt terwijl je glimlacht. Van die tegenstrijdige dingen die kunnen zij heel goed opmerken. Dus je hebt vaak iemand nodig om met je mee te kijken, zeker als het complexe klachten zijn.

Sommige mensen hebben pijn in hun rug, dat begint ineens. Ik had laatst iemand die me een mail stuurde en die zei: “Het is over. Ik heb net je boek gelezen en mijn klachten zijn over.” Toen vroeg ik wanneer haar klachten begonnen waren en toen zei ze: “In de eerste lockdown.” Die was gewoon helemaal in de stress geschoten ervan en die had het boek gelezen en die dacht oh ik ben in de stress geschoten. Zij is erover gaan schrijven en die klachten waren over. Dat is een, tussen aanhalingstekens, eenvoudige klacht. Maar zo iemand als ik, die dan die klacht, en dan dat, en dan dit, dan is er iets complexer aan de hand.

Lizet: Ja, dus zoek vooral ook hulp.

Saskia: Ja, dat is echt heel waardevol. Maar niet hulp om gerepareerd te worden. Want als je van de ene naar de andere therapeut gaat, en de ene zet je rug recht en de andere zegt: “je moet in de accupunctuur”, en weer een andere zegt: “ik ga je stretchen”, dan ben je het eigenlijk alleen maar aan het versterken. Dus niet hulp zoeken voor de diagnose of om gerepareerd te worden, maar hulp zoeken om de emoties, de psychologische kant te onderzoeken. En dat is nog best wel lastig.

Lizet: Ja, en vanuit mijn ervaring is het ook zoeken naar iemand die bij je past.

Saskia: Zeker!

Lizet: En dan maakt het misschien minder uit welke titel diegene heeft…

Saskia: Zeker!

Lizet: … maar als jij het gevoel hebt dat je gehoord wordt, gezien wordt, dat het veilig is, dan maakt het niet uit of het creatief is, of het schrijven is, of het lichaamswerk is, of het hypnotherapie is of een psycholoog is.

Saskia: Klaver, de neuroloog, zegt:

“Er zijn meerdere wegen naar Rome. Het is de kunst om jouw weg te zoeken. En bij de ene is dat cognitief en bij de andere is dat emotioneel, of lichaamswerk, of creatief of iets spiritueels. "

Maar het gaat erom dat je die emoties opzoekt, dat je daarmee in contact komt.

30m00s: Angst als versterker van jouw stresssysteem

Lizet: Ik weet nog dat er in je boek wordt benoemd dat angst ook een versterker bijna is. Hoe werkt dat? Waarom is angst een versterker van klachten?

Saskia: Juist. Ok, daar ga ik twee dingen over zeggen. Het ene is dat angst een direct effect heeft op je zenuwstelsel. Je hebt het sympathisch zenuwstelsel en het parasympatisch zenuwstelsel. Het ene systeem is om te activeren, om te overleven. Dat heeft met adrenaline, dopamine, actie te maken. Het andere deel is meer om te ontspannen, te herstellen, te kalmeren, te slapen, je te verbinden met anderen. Heeft meer met endorfine te maken en met oxytocine, het knuffelhormoon. Dus als je in de angst bent, dan zit je in dat stresssysteem, en dat verergert die klachten. Dat maakt dus alle klachten erger. Het kan ook zijn dat je door klachten die je hebt steeds in een stresssysteem komt, door dat piekeren. Dat wordt een soort vicieuze cirkel. Je hebt klachten, daar wordt je angstig van, door die angst kom je in het stresssysteem, en dat stresssysteem maakt die klachten erger. Dan denkt je “oh het wordt nóg erger,…”.

Lizet: Dus eigenlijk, op het moment dat je weer angstige gedachten hebt, piekerige gedachten hebt, kom je ook weer in dat systeem terecht. Wat niet ten positieve werkt.

Saskia: Nee inderdaad. En als je te veel in die stress bent, dan heeft dat effect op je neurologie, maar ook op je hormonen, op je bloeddruk, op de zuurstof in je spieren,… dus dat heeft overal invloed op. Dus we hebben het zeg maar nodig om een beetje uit die angst te komen. Daarom raadt Sarno ook aan om, als je pijn hebt, gewoon in overleg met je arts pijnstillers te slikken. Want als die pijn iets minder is, dan heb je meer emotionele ruimte om wat met die emoties te doen. Anders blijf je maar in dat piekerige, en dat paniekerige, dat ongeruste, dat stresssysteem. Dus dat is belangrijk, maar we hebben ook geruststelling nodig. Dat moedigt dat andere systeem aan: nabijheid, contact maken met anderen, aangeraakt worden, geruststelling.  Geruststelling van een arts werkt extra goed, want dat maakt indruk op je onbewuste, dus dat is ook het placebo-effect. Dat is helemaal niet negatief hoor, dat is eigenlijk heel mooi dat het lichaam zichzelf zo kan beïnvloeden door geruststelling.

32m27s: Het placebo-effect en de menselijke basisbehoeften

Lizet: Terwijl volgens mij de meeste artsen dat helemaal niet gebruiken.

Saskia: Nee. Ik zei ook wel eens tegen mijn arts van ik kom even, je hoeft helemaal niks te doen, ik wil gewoon even gerustgesteld worden. Je kan daar ook om vragen. Er zijn best wel veel artsen die daarvoor openstaan. Er zijn ook heel veel mensen die willen gewoon een diagnose en pillen, of een prik of een operatie. Dan is het voor een arts ook heel lastig om dat gesprek te openen. Terwijl, als jij daarmee komt… Dus ik raad iedereen aan die dit soort klachten heeft: ga naar je huisarts en zeg: “Zou het SOLK kunnen zijn?” Dan weet die arts ook dat hij het gesprek kan aangaan, die kan je geruststellen, dat is al de helft van het werk. Dat kun je gerust doen.

Een ander belangrijk aspect van die angst is dat ik eigenlijk al die klachten zie als een soort spagaat waar je in terecht bent gekomen. En dat speelt nu in deze tijd ook heel erg.

Ieder mens heeft twee hele belangrijke basisbehoeften: authentiek zijn en erbij willen horen.

Authentiek kunnen zijn, jezelf te kunnen zijn met je emoties, met je eigenheid en hoe je echt ten diepste bent. En de andere behoefte is erbij horen.

En als die twee onder spanning komen dan roept dat ontzettend veel angst op. En dat is wat we nu zien. Als je je eigen visie hebt, wat die ook is, voor of tegen, mee of niet mee, maar als je buitengesloten wordt, of afgekeurd wordt, buiten de groep gezet wordt, dat roept echt doodangsten op. Dat komt omdat wij sociale wezens zijn, wij moeten bij de kudde blijven om te overleven. Dus je kan je voorstellen dat dat een enorme spanning oproept. Dat je denkt: “Als ik echt ben dan word ik buitengesloten”. Dat zie je ook vaak bij hele sektarische religies, dat als je uit het geloof gaat dat je dan niet meer bestaat, dan ben je dood. Dat is zó beangstigend. Dat zag je ook heel goed bij die kinderen van ?, hoe heftig dat is, wat een doodsangst je moet trotseren om daar uit te stappen.

En als die twee kanten, de behoefte om echt jezelf te kunnen zijn en erbij horen, als die zo onder spanning staan, dan kom je in een spagaat, en dan krijg je klachten. Eigenlijk ontstaan alle klachten door zo’n spagaat. En dat kan ook zijn: “ik ben eigenlijk homo en ik durf het aan niemand te vertellen”, of “ik zie deze situatie die nu speelt niet zitten, maar ik moet het verborgen houden”, of “ik wil het juist wel maar ik ben heel angstig”… dus die tegenstelling, dat is zó slecht voor ons.

35m 19s: Wees jezelf, je hoort er altijd bij

Lizet: Ja, een mooi voorbeeld, ik ben op mijn zesentwintigste uit de kast gekomen. In oktober is het coming-out-day, en ik heb daarvoor coming-outmeditaties gemaakt. En juist ook op het stukje “wat als je er niet meer bij hoort?” of “wat als je jezelf niet mag zijn?” En eigenlijk alle twee ten positieve meditatie van “je bent wie je bent en er zijn altijd mensen waar je bij hoort”. Dus ik vind het heel grappig dat jij die spagaat noemt, toevallig met het uit de kast komen, omdat ik dat ook had. Je komt in een conflict met jezelf. Hoe ga je daarmee om als je niemand in je omgeving hebt die als referentiekader dient, of die je kan steunen of wat dan ook.

Saskia: Ik denk in die zin, dat mensen die die les leven, dat die ook ons voorbeeld zijn. Ook over hoe we met deze tijd om moeten gaan. Hoe veel moed dat kost, hoe je op jezelf moet vertrouwen, dat wil toch uitgedrukt worden, dat wil toch expressie vinden. Want dat is toch wie je ten diepste bent. En wat ik in mijn werk doe, is eigenlijk een situatie creëren waar mensen zichzelf kunnen zijn en erbij horen. Dat ze weten van “hoe ik ook ben, wat er ook aan emotie komt, wat voor identiteit, seksueel, gender, wat voor kleur ik ook heb, ik hoor erbij.” “Wat voor ik in deze tijd ook voor mening heb, hoe ik er ook in zit, ik mag er zijn zoals ik ben”. En als zo is, dat is een soort van oase waarin alles gaat groeien.

37m12s: Emoties gaan makkelijker als alles goed gaat?

Lizet: Ja en ik kan me ook voorstellen dat als je gewoon én authentiek mag zijn, én je hoort erbij, dat emotie dan ook wel makkelijker gaat zijn.

Saskia: Zeker. En als je de omstandigheden dan ook veilig maakt, dat is vaak iets heel intuïtiefs, instinctiefs. Als je voelt “ik ben hier veilig”, dan komen die emoties vanzelf naar boven. Je ziet ook vaak dat de emoties juist vaak naar boven komen op het moment dat het weer veilig is. Dus ik had de man van mijn leven gevonden, en toen begon dat proces van het helen, toen kon ik al die stappen gaan doen. En dat kan ook best nog een tijd duren. En dan ben ik best ook wel bezorgd over nu. Als dit voorbij is, wat voor emoties hebben we dan met zijn allen weggestopt en ervaren, en hoe bang zijn we geweest? Wat heeft dit met onze kinderen gedaan? Mensen moeten loslaten, lieve oudjes die alleen hebben gelegen… wat dat allemaal met ons doet. En dat komt nog. Het roept nu emotie op, maar er komt nog. Ook voor de ziekenhuizen, al die mensen die zich het rotje werken om het allemaal te bolwerken, voor iedereen. Iedereen lijdt hieronder.

Lizet: Op welk vlak, op welk niveau dan ook.

Saskia: Ja. De voor, de tegen, de dwarsdenkers, de meedenkers… iedereen heeft daar emoties bij.

38m38s: Een tip voor thuis

Lizet: Als afsluitende vraag: als je hiervoor mensen een tip of oefening voor thuis zou meegeven, wat zou je ze dan meegeven?

Saskia: Ik ben ook mindfullnesstrainer, ik denk dat dat een hele mooie ingang is om een aantal keren per dag, al is het maar een of twee minuten, even te zitten, niks te doen, en even te voelen van hoe voelt het nu in mijn lijf? Hoe voel ik me? Waar voelt het zwaar? Waar voelt het licht? Waar voel ik energie? Hoe is het met mijn adem? Er zijn ook op internet makkelijk te vinden hulpjes, dan moet je even zoeken op adempauzemeditatie.

Die zijn vaak drie minuten en dan breng je even je aandacht op je adem, even bij het voelen van je lijf, even bij het voelen van je stemming, van je gemoedstoestand. Drie minuutjes, dat kan je altijd en overal doen. En dan is een hele makkelijke manier om even stil te staan in plaats van maar door te rennen en achter het hoofd aan te gaan. En het andere is de bereidheid om het niet te weten. Ik kreeg ooit een tekst van iemand, en dat ging over niet begrijpen. Dat was toen ik heel veel klachten had, en dat stuk tekst zei eigenlijk van: “Ga gewoon af en toe even zitten en zeg tegen jezelf ik begrijp dit niet”. Dat was voor mij een hele goeie manier om uit dat hoofd te komen. Want je wil het zo graag begrijpen en betekenis geven en uitdokteren, alsof je jezelf beter wil denken. Dat doen we nu ook in deze tijd, we willen het allemaal bevatten. Maar waarom? En hoe? En wat moeten we doen? En wie heeft er gelijk? Dus om af en toe even te zitten en te denken “ik weet het niet, en ik het begrijp het niet”. En daar even mee uit te houden. Dus even je lijf voelen en het even niet begrijpen, dan staan we ook veel meer open voor elkaar, om het samen niet te begrijpen.

Lizet: Dankjewel!